بررسي پيامدهاي اقتصادي و توليدي بحران كاهش آب درياچۀ اروميه در پهنۀ شرقي از ديدگاه روستاييان

در سال‎هاي اخير، بحران كاهش آب درياچۀ اروميه تبديل به يك مخاطرۀ محيطي مهم براي جامعۀ محلي و فرامحلي شده است. اين بحران پيامدهاي زيان‌بار مختلفي ازجمله اقتصاي، اجتماعي، زيست‌محيطي و توليدي را براي ساكنان اين منطقه، ازجمله روستاييان، به‌همراه داشته است. به‌همين‌دليل، پژوهش حاضر با هدف بررسي پيامدهاي اقتصادي و توليدي اين بحران از ديدگاه روستاييان انجام گرفت. جامعۀ آماري اين پژوهش شامل 87049 از خانوارهاي روستايي ساكن در پهنۀ شرقي درياچه بود كه از بين آن‌ها 230 خانوار به روش نمونه‎گيري طبقه‌اي با انتساب متناسب انتخاب و مطالعه شدند. حجم نمونه براساس فرمول كوكران تعيين شد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسشنامه و روش آن مصاحبۀ حضوري بود. روايي و پايايي ابزار تحقيق به‌ترتيب با استفاده از نظر متخصصان و محاسبۀ ضريب آلفاي كرونباخ ارزيابي شد. براي تجزيه‌وتحليل داده‎ها از نرم‌افزار آماري SPSS استفاده شد. براساس نتايج، پيامدهايي چون كاهش سطح زيركشت محصولات كشاورزي، كاهش منابع آبي و افزايش هزينه‎هاي مربوط به تأمين آب كشاورزي و كاهش كيفيت آب‎هاي سطحي و زيرزميني، ازجمله مهم‎ترين پيامدهاي مورد توافق روستاييان بودند. نتايج تحليل عاملي اكتشافي نيز نشان داد كه پيامدهاي اقتصادي-توليدي مختلف كاهش آب اين درياچه در ذيل چهار گروه «كاهش كمّي و كيفي توليد و درآمد كشاورزي»، «افت كمّيت و كيفيت منابع آبي»، «افزايش هزينه‎ها و تهديد امنيت شغلي و درآمدي» و «كاهش فعاليت‎هاي غيركشاورزي» قابل‌دسته‎بندي است. اين چهار عامل درمجموع حدود 69 درصد از واريانس كل پيامدها را تبيين كردند. حمايت از توليد و معرفي ارقام زراعي و باغي سازگار با پهنۀ شرقي درياچۀ اروميه و حمايت از توسعۀ روش‎هاي نوين آبياري و تغيير الگوي كشت محصولات كشاورزي آب‌بر در اين منطقه ازجمله پيشنهادهاي اين پژوهش براي كاهش اين پيامدهاي كاهش آب اين درياچه است.