بررسي تأثير فعاليت‌هاي فرهنگي دهياري‌ها بر رفتارهاي محيط‌زيستي در روستاهاي غرب گيلان (مجموعه آبادي‌هاي طوالش)

امروزه، بنيادي‌ترين عامل در پيدايش محيط‌زيست‌‌گرايي، نهادينه‌كردن فرهنگ حفاظتي است. اين مهم برعهدۀ سازمان‌هايي است كه در سطح محلي ازجمله مديريتي ايجاد شده‌اند. دهياري يكي از كارگزاران فرهنگ‌سازي محيط‌زيستي است كه نقشي اثرگذار در حفظ پايداري محيط‌زيست روستايي برعهده دارد. اين پژوهش كيفي، با هدف بررسي فعاليت‌هاي فرهنگ‌سازي محيط‌زيستي دهياري‌ها در مجموعه روستاهاي طوالش در غرب گيلان انجام شده است. جامعۀ مطالعاتي شامل 43 نفر از روستاييان است كه به روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه نيمه‌ساخت‌يافته قرار گرفتند. داده‌ها براساس تحليل محتواي كيفي قياسي جهت‌دار، تحليل شدند. اعتبار يافته‌هاي اين تحقيق به دو شيوۀ باورپذيركردن گزينشي و ارزيابي اعتبار به روش ارتباطي حاصل شد. براساس مفهوم «فرهنگ‌سازي محيط‌زيستي» به‌عنوان مفهوم تعديل‌يافته مبتني‌بر نظريۀ ارزش‌هاي مادي/فرامادي اينگلهارت، 6 مقوله، 8 زيرمقوله و 10 كد استخراج و تحليل شد. يافته‌ها نشان داد كه عمدۀ فعاليت‌هاي دهياري‌ها متمركز بر مديريت پسماند و آموزشِ محدود تفكيك زباله از مبدأ بوده است. فعاليت‌هاي محيط‌زيستي دهياري‌ها، محدود و مقطعي و مشاركت آن‌ها، شعاري و نمادين است. ضمن اينكه در اين حيطه، مشاركت روستاييان نيز ناچيز بوده است. در واقع، نتايج حاكي از آن است كه دهياري‌ها به‌عنوان مديريت اجرايي در سطح روستاها، در زمينۀ فرهنگ‌سازي محيط‌زيستي روستاييان موفق نبوده‌ است. گزارۀ نظري مجموع يافته‌هاي اين بررسي بدين صورت تدوين شده است: «در نواحي روستايي، مجموعه موانع اجتماعي-ساختاري؛ يعني سازماني، اقتصادي-زيربنايي و شناختي-فرهنگي به انضمام موقعيت جغرافيايي روستاها به‌عنوان چالش‌هاي عمدۀ نهاد دهياري براي ارتقاي فرهنگ حفاظت از محيط‌زيست شناخته مي‌شوند. در سطح مديريت محلي، فقدان نظام مديريتي يكپارچه و پايدار در عرصۀ ارتقاي فرهنگ رفتاري حفاظت از محيط‌زيست، امري اجتماعي است».