خوانش بيش‌متني مجموعهٔ عكس «تصوير خيال» بهمن جلالي، بر اساس نظريهٔ ترامتنيت ژرار ژُنت

به دنبال تحول در گفتمانِ حاكم بر عصر پست مدرن و ظهور ديدگاهي التقاطي؛ چندصدايي و دگرآوايي در آثار هنري رواج يافت و نظريه هاي بازتوليد اثر هنري با هويت­ هاي تكثرگرا اصالت يافت. پيكرۀ متن ها به دنبال كاركردهاي ارجاع دهي به گذشته، داراي ابعاد گسترده تري شد و متن ها از طريق اقتباس، تقليد، ازآنِ خودسازي و...، با متون ديگر پيوند يافتند. به همين سبب نظريه پردازان، در تحليل آثار هنري، با استفاده از رويكرد بينامتنيت، به واكاويِ نوع تعامل و روابط ميانِ متون و كشف روابط پنهان در ساختار معناپردازي جديدِ اثر هنري برآمدند. در اين پژوهش، مجموعۀ عكس­ «تصوير خيال» اثر بهمن جلالي با پيش­فرضِ برگرفتگي از عكس هاي دورۀ قاجار، و تلفيق و تغيير در ايجاد اثر جديد؛ به شيوۀ تحليلي-توصيفي و تطبيق ميان­متني، و با استفاده از نظريۀ ترامتنيت ژرار ژُنت، به كشف و رمزگشايي روابط بينامتني و همين طور تشخيص نوع و كاركرد روابطِ ميانِ متون در اين مجموعه پرداخته مي‌شود. نتيجۀ تحقيق نشان مي دهد كه جلالي ضمن احياي بخشي از فرهنگ تاريخ تصوير ايران، توانسته لايه هاي پنهان هويتي ايرانيان را با بياني معاصر عيان كند. همين طور در نتيجۀ خوانشِ بيش متني در اين آثار مشخص شد: به دليلِ تغييراتِ ايجاد شده در بيش متن ها، روابط بين متون از حيث نوع رابطه، در دسته بندي تراگونگي (تغيير)، و از لحاظ كاركرد، در حوزۀ پارودي، تراوستيسمان و ترانسپوزيسيون جاي مي گيرند. هنرمند با استفاده از پارودي در دل تراوستيسمان، با تخريب و واسازي الگو و سرمشق خود در پيش متن و همچنين كاستن ارزش هاي جنسيتيِ پيش‌متن ها، عواملي چون تراجنسيتي و ترا ارزش­گذاري را در بيش متن وانمود مي سازد. افزون بر اين، با ايجاد فاصله گذاري مشخص در بيانِ روايتِ مورد نظر، و استفاده از نظام بينانشانه اي، ترازماني و تقابل مدرنيته و سنت/ تقابل جنسيت و جايگاه زن/مرد را نشان مي دهد.