تحليل اثرهاي مخاطرۀخشكسالي بر جوامع روستاهاي پيرامون درياچۀ مهارلو

خشكسالي از نظر ماهيت و منشأ، پديده‌اي انساني- طبيعي است كه به‌آرامي وارد مي‌شود و به‌آرامي محيط را ترك مي‌كند و تأثيرات آن هم بسيار فراگير است و به‌مرور جبران مي‌شود. اين پديده به‌صورت مستقيم و غيرمستقيم اثرهاي مختلفي بر محيط‌هاي طبيعي و انساني مي‌گذارد. مهم‌ترين اثر مستقيم و واقعي خشكسالي بر منابع آب و مهم‌ترين اثرهاي غيرمستقيم خشكسالي بر ابعاد متنوع اقتصادي و اجتماعي است. هدف پژوهش حاضر بررسي تأثيرات مخاطرۀ خشكسالي بر ويژگي‌هاي مختلف روستاهاي پيرامون درياچۀ مهارلو در استان فارس و مجاورت شهر شيراز است. پژوهش از نوع توصيفي- تحليل مبتني بر روش‌هاي كتابخانه‌اي، پرسشنامه، ميداني و آماري است. ابتدا پانزده روستا در اطراف درياچۀ انتخاب و سپس پرسشنامه‌هايي دربارۀ تأثيرات خشكسالي بر ويژگي‌هاي مختلف مناطق روستايي تهيه شد. پس از تكميل پرسشنامه‌ها، اطلاعات آنها در نرم‌افزار SPSS وارد و تجزيه‌وتحليل شد. نتايج نشان داد كه هر سه بعد اجتماعي- فرهنگي، اقتصادي و محيطي در روستاهاي بررسي‌شده نماگرهاي مختلف تأثيرهاي متفاوتي از پديدۀ خشكسالي پذيرفته‌اند. در بين نماگرهاي بعد اجتماعي- فرهنگي، نماگر تمايل به تغيير محل زندگي و مهاجرت بيشترين درصد را دارد و حدود 40 درصد افراد تمايل زياد و خيلي زياد به اين كار دارند؛ ميانگين اين نماگر 3.6 است كه نشان‌دهندۀ تأثير بسيار شديد خشكسالي بر ماندگاري افراد در روستاست. در بين نماگرهاي بعد اقتصادي، نماگر اثرهاي خشكسالي با ميانگين 3.76 بيشترين تأثير را بر مقدار توليد محصولات دارد و نزديك به 60 درصد افراد تأثير زياد و خيلي زياد را اعلام كردند. در بين نماگرهاي بعد محيطي، خشكسالي بيشترين تأثير را دارد و نزديك به 50 درصد افراد، تأثير زياد و خيلي زياد را اعلام كردند. ميانگين اين نماگر 3.41 است. در نماگر اثرهاي خشكسالي بر تعرض به منابع آبي نزديك به 50 درصد افراد تأثير زياد و خيلي زياد و حدود 30 درصد تأثير كم و خيلي كم را اعلام كردند. ميانگين اين نماگر 3.41 است. بررسي اثرهاي خشكسالي بر هر يك از نماگرهاي پژوهش با استفاده از آزمون فريدمن نشان مي‌دهد كه بين نماگرها از لحاظ تأثيرپذيري از خشكسالي تفاوت معناداري وجود دارد (p value .05). در همين زمينه و به تفكيك ابعاد سه‌گانه نتايج آزمون فريدمن نشان مي‌دهد كه در بين ابعاد تفاوت معنادار آماري وجود دارد و خشكسالي بيشترين تأثير را بر بعد اقتصادي نواحي روستايي داشته است.