طنزهاي ادبي و زباني در اشعار حافظ

بخشي از نوآوري‌ هاي موجود در اشعار حافظ در ظاهر همان ويژگي‌ هايي است كه در اشعار برخي از شاعران ديگر نيز وجود دارد، اما چون حافظ اين خصوصيات را با غلظت و قاطعيت، قوت و غنا و حجمي متراكم و مختصر به‌كار مي‌گيرد، جلوه و جلال آن‌ها در اشعار او از درخشش بيش‌تري برخوردار است. بر اين اساس است كه مي‌توان گفت ادبي‌ترين ابيات شعري و پرمعناترين گزاره‌هاي زباني و نيز هنرمندانه‌ترين طنزهاي ادبي و موقعيتي و زباني و حتي نمايشي را بايد در ديوان حافظ جستجو كرد. حساسيت حافظ به رفتار شخصيت‌هاي سياسي و فرهنگي، او را مجذوب طنزهاي موقعيتي كرده است. جاذبه‌هاي اين علاقه باعث شده است كه پاره‌اي از طنزهاي ادبي نيز به‌دليل كاركرد دوگانۀ ادبي – موقعيتي به‌وسيلۀ او به‌كار گرفته شوند. برخي از انواع طنزهاي ادبي كه گاه جنبه‌هايي از طنز موقعيتي نيز در آن‌ها وجود دارد عبارت‌اند از: تمثيل‌ها و تشبيهات، استعاره‌ها و نمادها، توصيف‌ها و صفت‌ها، اغراق و مبالغه و حتي پاره‌اي از ايهام ‌هاي تناسب.