بررسي اثر پايه‌هاي مختلف بر شاخص‌هاي ريخت‌شناسي، فيتو‌شيميايي و مولكولي ميوه پرتقال ’تامسون‌ناول‘ در زمان بلوغ تجاري

كيفيت بيروني و دروني مركبات از قبيل رنگ، شكل و طعم موجب افزايش سود اقتصادي مي‌گردد. قدرت رشدي پايه نيز سبب تغييرات كمي و كيفي و عامل مؤثر بر زمان بلوغ تجاري ميوه مي‌باشد كه براي باغداران و توليدكنندگان حائز اهميت است. با توجه به ويژگي‌هاي ميوه در درختان پيوندي، پژوهش حاضر با هدف بررسي اثرات سه پايه مختلف مركبات بر برخي صفات ريخت‌شناسي، فيتوشيميايي و مولكولي ميوه پرتقال ’تامسون‌ناول‘ صورت گرفت. اين تحقيق در سال 1398 در ايستگاه تحقيقات باغباني قائم‌شهر، مازندران در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با درختان يكنواخت و 10 ساله پرتقال ’تامسون‌ناول‘ پيوند شده روي سه پايه ’پونسيروس‘، ’سيترنج‘ و ’سيتروملو‘ در چهار تكرار انجام شد. نمونه‌ها در اواخر مهر‌ماه جمع‌آوري شده و به‌منظور ادامه تحقيقات به آزمايشگاه تحقيقاتي گروه باغباني، دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان منتقل گرديدند. اندازه‌گيري روي صفات ريخت‌شناسي، ويژگي‌هاي كيفي و تركيبات فنلي ميوه و نيز بيان نسبي ژن ساكارز‌فسفات‌سنتاز صورت گرفت. نتايج نشان داد كه صفات طول، قطر، نسبت طول به قطر، وزن و چگالي ميوه پرتقال ’تامسون‌ناول‘ در زمان بلوغ تجاري روي پايه ’پونسيروس‘ نسبت به دو پايه ديگر ميزان بيشتري داشت. در حالي‌كه ميزان ويتامين ث در پايه ’سيتروملو‘ بالاتر بود. بيشترين ميزان اسيديته و EC متعلق به پايه ’پونسيروس‘ و كمترين ميزان آن متعلق به پايه ’سيترنج‘ بود. ميزان قند‌كل و مواد جامد محلول در پايه پاكوتاه ’پونسيروس‘ بالاتر از ساير پايه‌ها مشاهده شد در حالي‌كه كمترين ميزان آن‌ها در پايه پابلند ’سيتروملو‘ ثبت گرديد. اسيديته قابل تيتراسيون و بيان نسبي ژن CitSPS1 در پايه ’سيترنج‘ نسبت به دو پايه ديگر بالاترين مقدار بود. بيشترين ميزان فنل‌كل، فلاونوئيد‌كل و درصد فعاليت آنتي‌اكسيداني در پايه ’پونسيروس‘ وجود داشت. قدرت رشدي پايه‌هاي مختلف مركبات سبب شد كه درختان پاكوتاه نسبت به درختان پابلند، ميزان انباشت شاخص‌هاي فيتو‌شيميايي بالاتري داشته باشند. به‌طور كلي پايه ’پونسيروس‘ به‌دليل بلوغ تجاري زودرس ميوه از توان مناسبي براي تازه‌خوري برخوردار گرديد.