بررسي اثربخشي برنامهٔ فراتشخيصي مبتني‌بر پذيرش و تعهد بر ميزان افكار منفي تكراري و اختلالات افسردگي، اضطراب و وسواس فكري-عملي

زمينه و هدف: برمبناي ديدگاه فراتشخيصي، انواع تفكر منفي تكراري به‌واسطهٔ فرايندهاي مشابهي مشخص مي‌شود كه قابليت كاربست در انواع محتواهاي وابسته به اختلالات خاص را دارد. هدف مطالعهٔ حاضر، بررسي اثربخشي برنامهٔ فراتشخيصي مبتني‌بر پذيرش و تعهد بر ميزان افكار منفي تكراري و اختلالات افسردگي، اضطراب و وسواس فكري-عملي بود. روش‌بررسي: اين پژوهش با روش مطالعهٔ تك‌موردي و طرح خط پايهٔ چندگانه انجام شد. جامعهٔ آماري پژوهش را مراجعه‌كنندگان بخش روان‌پزشكي بيمارستان امام‌حسين(ع) طي اسفند۱۳۹۹ تا خرداد۱۴۰۰ تشكيل دادند. با روش نمونه‌گيري هدفمند شش بيمار مبتلا به اختلالات افسردگي اساسي، اضطراب تعميم‌يافته و وسواس فكري-عملي، انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوري داده‌ها، پرسش‌نامهٔ افسردگي بك-نسخۀ دوم (بك و همكاران، ۱۹۹۶)، پرسش‌نامهٔ اضطراب بك (بك و همكاران، ۱۹۸۸)، مقياس وسواس فكري‌-عملي ييل-براون (گودمن و همكاران، ۱۹۸۹) و پرسش‌نامهٔ افكار تكرارشوندهٔ ده‌سؤالي (مك‌ايوي و همكاران، ۲۰۱۰) به‌كار رفت. برنامهٔ مداخلهٔ فراتشخيصي مبتني‌بر پذيرش و تعهد طي چهار جلسه به‌صورت انفرادي اجرا شد. تحليل داده‌ها برپايهٔ روش‌هاي تحليل ترسيمي، شاخص تغيير پايا و درصد بهبودي صورت گرفت‌. يافته‌ها: نتايج نشان داد، برنامهٔ فراتشخيصي مبتني‌بر پذيرش و تعهد سبب كاهش تفكر منفي تكراري و علائم افسردگي و اضطراب شد؛ اما نشانگان وسواس فكري-عملي به‌طور معناداري كاهش نيافت. نتيجه‌گيري: براساس نتايج پژوهش، مي‌توان تفكر منفي تكراري را سازه‌اي فراتشخيصي در نظر گرفت كه با مؤلفه‌هاي پذيرش و تعهد تعديل‌پذير است؛ هرچند نقش عوامل اختصاصي نيازمند بررسي بيشتر است.