طراحي و ارزيابي برنامهٔ آموزش مثبت‌نگري مبتني‌بر شفقت براي والدين داراي كودك خردسال با نشانگان داون و اثربخشي آن بر بهزيستي روان‌شناختي والدين

زمينه و هدف: تولد كودك با نيازهاي ويژه مي‌تواند مشكلات روان‌شناختي را براي والدين در پي داشته باشد؛ ازاين‌رو اين پژوهش با هدف طراحي و ارزيابي برنامهٔ آموزش مثبت‌نگري مبتني‌بر شفقت براي والدين داراي كودك خردسال با نشانگان داون و اثربخشي آن بر بهزيستي روان‌شناختي والدين انجام شد.روش‌بررسي: روش اين پژوهش از نوع شبه‌آزمايشي، با طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري را والدين كودكان با نشانگان داون كمتر از دو سال در استان يزد در آبان ۱۳۹۷ تشكيل دادند. نمونهٔ آماري شامل ۱۴ زوج (پدر و مادر) بود كه به‌شيوهٔ دردسترس، از شهرهاي يزد، ميبد و اردكان انتخاب شدند و براساس سطح تحصيلات و وضعيت اقتصادي‌اجتماعي همتاسازي شدند. سپس به‌صورت تصادفي در گروه آزمايش و گروه گواه قرار گرفتند. ابزار پژوهش مقياس بهزيستي روان‌شناختي (ريف، ۱۹۸۹) بود. پس از اجراي پيش‌آزمون، گروه آزمايش چهارده جلسه آموزش مثبت‌نگري مبتني‌بر شفقت را دريافت كرد؛ درحالي‌كه گروه گواه مداخله‌اي دريافت نكرد. برنامهٔ مداخله‌اي به‌كاررفته در اين پژوهش براساس ديدگاه مارتين سليگمن (۲۰۱۱) طراحي شد كه در آن از نتايج پژوهش‌هاي انجام‌شده در حوزهٔ روان‌شناسي مثبت‌نگر و باتوجه به پنج مؤلفهٔ بهزيستي روان‌شناختي يعني هيجان مثبت، اشتياق، معنا، روابط مثبت و دستاورد (موفقيت) اقتباس صورت گرفت و با ويژگي‌هاي فرهنگي انطباق داده شد. تحليل داده‌ها به‌كمك نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۰ با استفاده از آزمون تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون مقايسۀ زوجي در سطح معناداري ۰٫۰۵ صورت گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد، برنامهٔ آموزش مثبت‌نگري مبتني‌بر شفقت، بهزيستي روان‌شناختي والدين گروه آزمايش را به‌طور معناداري افزايش داد (۰٫۰۰۱=p). تأثير برنامه در مرحلۀ پيگيري پس از سه ماه نيز باقي بود (۰٫۰۸۰=p). همچنين آموزش مثبت‌نگري مبتني‌بر شفقت توانست در خرده‌مقياس زندگي معنادار بين دو گروه تفاوت معنادار ايجاد كند (۰٫۰۴۵=p). نتيجه‌گيري: باتوجه به يافته‌هاي پژوهش مي‌توان از برنامهٔ آموزش مثبت‌نگري براي والدين كودكان با نشانگان داون درجهت افزايش بهزيستي روان‌شناختي آنان بهره گرفت.