اثربخشي شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي بر استرس ادراك‌شده و اجتناب شناختي بيماران ديابتي نوع دو

زمينه و هدف: شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي در درمان برخي شرايط و اختلالات رواني استفاده شده است و باعث ارتقاي سلامت رواني در بيماران مي‌شود؛ ازاين‌رو مطالعهٔ حاضر با هدف تعيين اثربخشي شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي بر استرس ادراك‌شده و اجتناب شناختي بيماران ديابتي نوع دو انجام شد.روش‌بررسي: روش پژوهش حاضر نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري را تمامي زنان مبتلا به ديابت مراجعه‌كننده به مركز ديابت شهر بيرجند در شش ماه دوم سال ۱۳۹۶ تشكيل دادند. از ميان آن‌ها سي نفر داوطلب واجد شرايط انتخاب شدند و به‌طور تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه قرار گرفتند. براي جمع‌آوري داده‌ها از مقياس استرس ادراك‌شده (كوهن و همكاران، ۱۹۸۳) و پرسشنامهٔ اجتناب شناختي (سكستون و دوگاس، ۲۰۰۹) در پيش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. مداخلهٔ شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي براي گروه آزمايش طي هشت جلسهٔ نوددقيقه‌اي انجام پذيرفت؛ اما گروه گواه هيچ مداخله‌اي دريافت نكرد. براي تحليل داده‌ها، تحليل كوواريانس چندمتغيري و تك‌متغيري در نرم‏افزار SSPS نسخهٔ ۲۴ به‌كار رفت. سطح معناداري آزمون‌ها ۰٫۰۵=α درنظر گرفته شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد، با حذف تأثير نمرات پيش‌آزمون، برحسب عضويت گروهي (آزمايش و گواه)، بين ميانگين نمرات استرس ادراك‌شده (۰٫۰۱۸=p) و اجتناب شناختي (۰٫۰۰۹=p) و مؤلفه‌هاي آن شامل فرونشاني (۰٫۰۰۴=p)، جانشيني فكر (۰٫۰۰۱=p)، حواس‌پرتي (۰٫۰۳۲=p)، اجتناب از محرك تهديدكننده (۰٫۰۱۹=p) و تصورات مربوط به افكار (۰٫۰۴۱=p) تفاوت معناداري مشاهده شد؛ همچنين ميزان اثربخشي شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي بر استرس ادراك‌شده (۰٫۲۴۲)، فرونشاني (۰٫۲۶۳)، جانشيني فكر (۰٫۳۴۰)، حواس‌پرتي (۰٫۱۵۳)، اجتناب از محرك تهديدكننده (۰٫۱۸۱)، تصورات مربوط به افكار (۰٫۱۴۰) و نمرهٔ كلي اجتناب شناختي (۰٫۴۵۵) بيماران ديابتي نوع دو به‌دست آمد.نتيجه‌گيري: باتوجه به نتايج اين پژوهش، شناخت‌درماني مبتني‌بر ذهن‌آگاهي در كاهش استرس ادراك‌شده و اجتناب شناختي بيماران مبتلا به ديابت نوع دو مؤثر است؛ بنابراين مي‌توان از آن به‌عنوان روشي مداخله‌اي مؤثر، سود جست.