مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مقايسهٔ اثربخشي آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي و آموزش ايروبيك بر حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي در مبتلايان به اختلال نوشتاري

چكيده فارسي :

زمينه و هدف: اختلال نوشتاري اختلال پيچيده‌تر و شايع‌تر مهارت زباني در دوران تحصيل است و مبتلايان به آن معمولاً در كاركردهاي اجرايي ازجمله حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي مشكلاتي دارند؛ ازاين‌رو، پژوهش حاضر با هدف مقايسهٔ اثربخشي آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي و آموزش ايروبيك بر حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي در مبتلايان به اختلال نوشتاري انجام شد.روش‌بررسي: اين مطالعه نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با دو گروه آزمايش و يك گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را دانش‌آموزان پايه‌هاي دوم و سوم ابتدايي مبتلا به اختلال نوشتاري شهر مشهد در سال تحصيلي ۹۸-۱۳۹۷ تشكيل دادند. نمونهٔ پژوهش ۳۶ فرد داوطلب واجد شرايط بودند كه با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند و با روش تصادفي به‌كمك قرعه‌كشي در سه گروه دوازده‌نفري قرار گرفتند. گروه آزمايش اول بيست جلسهٔ ۴۵‌دقيقه‌اي در آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي و گروه آزمايش دوم بيست جلسهٔ ۴۵‌دقيقه‌اي در آموزش ايروبيك شركت كرد؛‌ اما براي گروه گواه آموزشي ارائه نشد. جمع‌آوري داده‌ها با استفاده از آزمون حافظهٔ فعال كلامي استنفورد-بينه (رويد، ۲۰۰۳) و آزمون انعطاف‌پذيري شناختي ويسكانسين (گرانت و برگ، ۱۹۴۸) صورت گرفت. براي تحليل داده‌ها از روش‌هاي خي‌دو، تحليل كوواريانس تك‌متغيري و آزمون تعقيبي بونفروني در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۵ و سطح معناداري ۰٫۰۵ استفاده شد.يافته‌ها: براساس يافته‌ها، گروه‌هاي آزمايش و گواه از نظر جنسيت، پايهٔ تحصيلي، سن و بهرهٔ هوشي باهم تفاوت معناداري نداشتند؛ همچنين، گروه‌هاي آزمايش و گواه پس از حذف اثر پيش‌آزمون در مرحلهٔ پس‌آزمون از نظر حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي داراي تفاوت معناداري بودند (۰٫۰۰۱ p). به‌عبارت‌ديگر، هر دو روش آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي و آموزش ايروبيك درمقايسه با گروه گواه، حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي را در مبتلايان به اختلال نوشتاري افزايش داد (۰٫۰۰۱ p). علاوه‌برآن، آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي درمقايسه با آموزش ايروبيك باعث افزايش بيشتر حافظهٔ فعال كلامي (۰٫۰۰۱ p) و انعطاف‌پذيري شناختي (۰٫۰۰۳=p) در آنان شد.نتيجه‌گيري: نتايج حاكي‌از اثربخشي هر دو روش در بهبود حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي در مبتلايان به اختلال نوشتاري و اثربخشي بيشتر روش آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي درمقايسه با روش آموزش ايروبيك است؛ درنتيجه، مي‌توان از هر دو روش به‌ويژه روش آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي براي بهبود حافظهٔ فعال كلامي و انعطاف‌پذيري شناختي استفاده كرد.