تدوين مدل بهزيستي روان‌شناختي نوجوانان داراي اضطراب اجتماعي براساس سبك‌هاي دفاعي، وضعيت هويت ايگو و ارتباط والد-فرزند

زمينه و هدف: ارتقاي بهزيستي روان‌شناختي افراد جامعه، به‌ويژه نوجوانان و جوانان از اهداف مهم هر كشور است؛ بنابراين، اين پژوهش با هدف تدوين مدل بهزيستي روان‌شناختي نوجوانان داراي اضطراب اجتماعي براساس سبك‌هاي دفاعي، وضعيت هويت ايگو و ارتباط والد-فرزند انجام شد. روش‌بررسي: مطالعهٔ حاضر از نوع مطالعات همبستگي بود كه در بين همهٔ دانش‌آموزان پسر دورۀ دوم متوسطهٔ شهر تهران در سال تحصيلي ۹۷-۱۳۹۶ انجام شد. نمونۀ آماري، ۲۵۰ دانش‌آموز داراي اختلال اضطراب اجتماعي بود كه به‌شيوۀ نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي و نيز هدف‌مند انتخاب شدند. اين افراد پرسشنامهٔ سبك‌هاي دفاعي (اندروز و همكاران، ۱۹۹۳)، مقياس بهزيستي روان‌شناختي (ريف و كيز، ۱۹۹۵)، پرسشنامهٔ هويت ايگو (كراسكيان، ۱۳۹۵)، مقياس رابطهٔ والد-فرزند (فاين و همكاران، ۱۹۸۳) و سياهۀ اضطراب اجتماعي (كانر و همكاران، ۲۰۰۰) را تكميل كردند. به‌منظور تحليل اطلاعات توصيفي، نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۴ و به‌منظور تحليل مدل معادلات ساختاري، نرم‌افزار AMOS نسخۀ ۲۴ به‌كار رفت. يافته‌ها: رابطهٔ والد-نوجوان به‌طور مستقيم و غيرمستقيم بر بهزيستي روان‌شناختي اثر مي‌گذارد (۰٫۰۵ p). در مسير مستقيم، جهت رابطه مثبت است؛ بدين ترتيب با افزايش نمرهٔ رابطۀ والد-نوجوان، نمرۀ بهزيستي روان‌شناختي فرزند نيز افزايش مي‌يابد (۰٫۱۶=β، ۰٫۰۵ p). اثر غيرمستقيم شامل دو مسير بود: در مسير اول، رابطهٔ والد-نوجوان سبب افزايش مكانيزم‌هاي دفاعي (۰٫۲۴=β، ۰٫۰۱ p) و مكانيزم‌هاي دفاعي باعث افزايش هويت مي‌شود (۰٫۲۲=β، ۰٫۰۱ p). درنهايت، هويت، بهزيستي روان‌شناختي را كاهش مي‌دهد (۰٫۲۹-=β، ۰٫۰۱ p)؛ در مسير دوم، رابطهٔ والد-نوجوان به‌طور مثبت بر هويت اثر مي‌گذارد (۰٫۲۸=β، ۰٫۰۱ p) و افزايش نمرهٔ سبك‌هاي هويت باعث مي‌شود بهزيستي روان‌شناختي كاهش يابد (۰٫۲۹-=β، ۰٫۰۱ p). شاخص‌هاي برازش مدل اصلاحي، نشان‌دهندهٔ برازش مناسب مدل با داده‌ها است (۰٫۹۸=GFI، ۰٫۹۳=CFI، ۰٫۸۹=AGFI، ۰٫۹۴=IFI، ۰٫۰۷=RMSEA، ۲٫۶۱=CMIN/df). نتيجه‌گيري: يافته‌ها بر نقش مهم متغيرهاي مكانيزم‌هاي دفاعي و وضعيت هويت ايگو و ارتباط والد-فرزند در بهزيستي روان‌شناختي نوجوانان داراي اضطراب اجتماعي تأكيد دارد؛ بنابرين در طراحي مداخلات روان‌شناختي مي‌توان سهم مهمي را براي اين متغيرها در نظر گرفت.