مطالعه‌اي كيفي بر موضوع «عدالت» در آموزش پزشكي در ايران

عدالت در جامعۀ ما مفهومي است كه در عين بديهي و مفروض ديده شدن، گنگ و پيچيده است. يكي از حوزه‌هاي مرتبط با عدالت در حوزۀ آموزش، آموزش پزشكي است. تجربۀ پزشك‌شدن در بستر آموزش پزشكي حاضر، درك و مفهوم‌پردازي نسبت‌به موضوع عدالت را شفاف مي‌كند. هدف مطالعۀ حاضر، كشف و واكاوي درك و تجربۀ عدالت در ميان دانشجويان پزشكي، استادان و مسئولان آموزش پزشكي است. مطالعۀ حاضر، يك مطالعۀ كيفي است كه در سال 1400 انجام و در آن داده‌هاي 29 مصاحبۀ نيمه‌ساختاريافته (با استادان، دانشجويان و معاونان آموزشي در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي) به روش تحليل مضمون تجزيه و تحليل شده است. نتايج نشان داد ازنظر مشاركت‌كنندگان، بي‌عدالتي قبل از ورود به رشتۀ پزشكي و ازطريق كنكور اتفاق مي‌افتد. بسترهاي غيرمنصفانۀ رقابت در جامعه، شكلي از ورود غيرمنصفانه به رشتۀ پزشكي را به وجود آورده است. از سوي ديگر، ميدان آموزش پزشكي نيز خود در بر گيرندۀ بستري پيچيده از بي‌عدالتي است كه با وجود ناپذيرفته‌بودن مرسوم است. مضامين احصاشده عبارت‌اند از ساختارهاي نابرابرساز، جامعۀ كالايي و سياست‌هاي غيرمنصفانه. مطابق نتايج تحقيق سياست‌گذاري‌ها و راهبردهاي عادلانه در بستري از جامعۀ كالايي و سرمايه‌دارانه، به ضد خود بدل مي‌شوند و به بي‌نظمي ناعادلانه و نابرابري مي‌انجامند. تناسب سياست‌گذاري‌ها در آموزش پزشكي با تغييرات اجتماعي، چابكي و به‌روز‌بودن،‌ به عنوان ملزومات تغيير پيشنهاد مي‌شود. اتخاذ سياست‌هاي عادلانه در كنكور سراسري و ميدان آموزش پزشكي، توزيع منصفانۀ جايگاه‌هاي شغلي، تناسب فعاليت بالين با حقوق و دريافت‌هاي دانشجويان پزشكي، از تغييرات فوري پيشنهادي در آموزش پزشكي روشن است كه سياست‌گذاري‌هاي كل‌نگرانه در آموزش پزشكي، مانع هدررفت حجم عظيمي از استعدادها در وزارت بهداشت مي‌شود.