بررسي نحوه تامين مالي، تدوين و ارزيابي اولين برنامه توسعه در ايران

اولين برنامه توسعه در ايران (برنامه عمراني اول) در 26 بهمن 1327 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و سپس در 13 تير 1328 قانون اجازه اجراي موقت برنامه عمراني اول تصويب شد. مدت اجراي اين برنامه هفت سال (از مهر 1328 تا شهريور 1334) بود. قبل از تصويب اولين برنامه عمراني و در فاصله سال هاي 1316 تا 1323ش بجز بخش نفت تقريبا تمام بخش‌هاي اقتصادي داراي رشد منفي و ناپايدار بود. در سال هاي منتهي به شروع برنامه مشكلات متعدد سياسي داخلي و خارجي باعث شده بود كه تاسيسات صنعتي و كارخانه‌هايي كه عمدتا به پشتوانه دولت در ايران تاسيس شده بودند در آستانه تعطيلي قرار گيرند. هدف اين پژوهش بررسي چگونگي تامين مالي بسترهاي شكل گيري و تدوين و ارزيابي نتايج وعملكرد برنامه عمراني اول مي‌باشد. اين پژوهش كيفي است و به شيوه تحليل اسناد و مدارك انجام شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد از ميان منابع تامين مالي برنامه اول، درآمد نفت با 37.1 درصد (7.8 ميليارد ريال) و دريافت وام از بانك جهاني با 31.9 درصد (6.7 ميليارد ريال) اصلي‌ترين منابع پيش‌بيني شده تامين مالي (جمعا69 درصد) برنامه بوده كه به دليل وقايع مهم داخلي و بين المللي اين منابع مالي تحقق پيدا نكرد كه منجر به توقف اجراي برنامه گرديد. اما اين برنامه بعنوان اولين برنامه مدون توسعه در گستره ملي‌‌، پايه‌اي براي نظام برنامه ريزي توسعه در ايران شد و در طول اجراي آن ضمن تشكيل سازمان برنامه، اقداماتي هر چند محدود براي نوسازي صنايع آسيب ديده از جنگ جهاني دوم و راه اندازي صنايع جديد و بهبود وضعيت راه آهن و توسعه كشاورزي برداشته شد.