استفاده از رويكرد هيدرولوژي اجتماعي در ارزيابي اثر رفتار مصرف آبي كشاورزان بر منابع آب سطحي و زيرزميني در شرايط تغيير اقليم (مطالعه موردي دشت مهاباد، حوضه آبريز درياچه اروميه)

در اين تحقيق چارچوب جديدي از مدل سازي هيدرولوژي- اجتماعي به منظور ارزيابي عملكرد سيستم ‌هاي انساني- آبي توسعه داده شده است. بدين منظور ابتدا يك مدل جامع هيدرولوژيكي با تلفيق مدل هاي SWAT و MODFLOW براي شبيه ‌سازي منابع آب سطحي و زيرزميني توسعه داده شده است. در ادامه با استفاده از تئوري ارزش- عقيده- هنجار (Value-Belief-Norm Theory) عوامل مؤثر در رفتار مصرف آبي كشاورزان شناسايي شده و در نهايت با تركيب مدل SWAT-MODFLOW و مدل عامل ‌بنيان (Agent-Based Model) مبتني بر تئوري VBN، الگوي رفتاري كشاورزان در انتخاب نوع كشت و شيوه آبياري ارزيابي شده است. چارچوب نظري تئوري VBN و قوانين رفتاري عوامل در ABM بر اساس داده هاي جمع‌‎آوري شده از پرسشنامه‌ هاي ميداني كشاورزان دشت مهاباد طراحي شده است. در ادامه، با استفاده از داده‌هاي تغيير اقليم گزارش ششم IPCC و مدلACCESS-CM2  پاسخ مدل هيدرولوژي اجتماعي توسعه داده شده در افق برنامه‌ريزي تحليل و بررسي شد. نتايج بيانگر اين هستند كه آن دسته از كشاورزاني كه زير خط فقر هستند با انتخاب محصولات پرسود براي زراعت، سعي در بهبود بخشيدن به وضعيت نامطلوب اقتصادي خود دارند. لذا بدون ايجاد تغيير اساسي در سياست ‌هاي مديريتي در آينده، تغيير اقليم باعث كاهش سود بخش كشاورزي شده و الگوي كشت به سمت محصولات با سود بالا و در عين حال پر آب‌ بر تغيير خواهد يافت. در صورت ثابت ماندن سياست‌هاي مديريتي در آينده، عملكرد محصولات، در آمد كشاورزان منطقه و در عين حال جريان ورودي به درياچه اروميه از رودخانه مهاباد كاهش چشمگيري خواهد يافت. از اين رو تغيير سياست ‌هاي مديريتي به عنوان راهكارهاي مقابله با اثرات تغيير اقليم توصيه مي ‌شود. بطوركلي، نتايج تحقيق حاضر را مي‌ توان براي برنامه‌ ريزي و سياست‌ گذاري ‌هاي آينده مد نظر قرار داد و تخمين زد كه چگونه ايجاد تغييرات در عوامل اقتصادي و رواني براي كشاورزان بر احياي درياچه اروميه اثر مي ‌گذارد.