ارزيابي پايداري مديريت منابع آب زيرزميني در آبخوان‌هاي حوضه فلات مركزي ايران

در اين پژوهش، وضعيت پايداري مديريت منابع آب زيرزميني تعداد 184 آبخوان موجود در حوضه فلات مركزي ايران بر اساس چهار شاخص كمي كه با توجه به داده هاي در دسترس قابل پياده سازي باشند، مورد ارزيابي قرار گرفته است. براي اين منظور، از داده‌هاي مشاهداتي كمي و كيفي ماهانه منابع آب زيرزميني، ميانگين نرخ تغذيه آبخوان، دبي پمپاژي چاه هاي بهره‌برداري، دبي ايستگاه‌هاي هيدرومتري و اطلاعات جمعيتي استفاده شد. شاخص‌هاي مورد استفاده در اين تحقيق شامل ردپاي يكپارچه آب زيرزميني (بعد محيط زيستي)، تراكم جمعيت در سطح آبخوان (بعد اجتماعي)، درصد آب­ زيرزميني مورد استفاده براي بخش­هاي كشاورزي و صنعتي (بعد اقتصادي) و تراكم چاه‌­هاي مشاهده‌ اي (بعد سازماني) بودند كه براي همه آبخوان ها طي دوره 1379 تا 1395 محاسبه شدند. با توجه به مقادير چهار شاخص محاسبه‌شده، رتبه‌ بندي آبخوان ها توسط تكنيك PROMETHEE II  و مقايسه زوجي شاخص‌ها انجام شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه مديريت پايدار منابع آب­هاي زيرزميني در فلات مركزي ايران به ويژه نزديك به كلان‌شهرها به دليل تراكم جمعيت بالاتر، بهره‌­برداري كمتر از منابع آب‌هاي زيرزميني براي بخش كشاورزي و صنعت، شبكه پايش ضعيف آب زيرزميني، افت شديد سطح آب و كيفيت نامناسب آب زيرزميني، نسبتاً ضعيف است. نتايج نشان داد كه 14/1 درصد از آبخوان‌هاي مورد مطالعه با پايداري خوب و 32/6 درصد آن‌ها با پايداري ضعيف ارزيابي شدند. نتايج اين پژوهش در راستاي شناسايي و اولويت بندي آبخوان‌­هايي كه نياز به اتخاذ سياست‌هاي جديد و يا بازنگري آن‌ها براي دستيابي به پايداري در بهره‌­برداري از اين منابع ارزشمند دارند، اهميت دارد.