ارزيابي حكمراني آب زيرزميني در دشت‌‌هاي ممنوعه‌ بحرانيِ استان چهارمحال و بختياري با تأكيد بر اصل اثربخشي OECD

امروزه، دو مسأله عمده‌ي تهديدكننده‌‌‌ آب‌هاي زيرزميني، كاهش و تخريب آن است كه هم بر كمّيت و هم كيفيت اين منابع تأثير مي‌گذارد. چهارمحال و بختياري از جمله مناطقي است كه طي دهه‌‌هاي اخير با كاهش شديد منابع آب زيرزميني مواجه شده است؛ از همين رو، دشت‌هاي شهركرد، بروجن، سفيددشت و خان‌ميرزا به صورت هدفمند انتخاب شدند تا به كمك روش آميخته، ميزان اثربخشيِ حكمراني آب زيرزميني در اين نواحي مورد بررسي قرار گيرد. داده‌هاي مورد نيازِ پژوهش به شيوه ميداني يعني با انجام مشاهده مستقيم و مصاحبه با 30 نفر از خبرگانِ موضوع پيرامون اصل اثربخشيِ سازمان همكاري اقتصادي و توسعه OECD، گردآوري شد. يافته‌ها نشان داد كه برداشت سالانه 359/6 ميليون مترمكعب آب زيرزميني و مصرف 87/7 درصد از آن در بخش كشاورزي، همراه با كاهش شديد منابع آب و كسريِ مخزن تجمعيِ آبخوان‌ها (406/4 ميليون مترمكعب تا سال 1398)، پيامدهايي چون فرونشست زمين (تا 8 سانتي‌متر قابل مشاهده) و لوله‌زايي چاه‌ها (تا رقم 40 سانتي‌متر) را در قلمرو پژوهش به دنبال داشته است. در همين راستا، بررسي شاخص‌ها و پارامترهاي مؤثر بر حكمراني آب زيرزميني نشان مي‌دهد كه از ديدگاه خبرگان، متغير «ظرفيت‌سازي» بيشترين اثربخشي و متغيرهاي «انسجام سياست‌ها، مديريت حوضه‌اي و شفافيت و پاسخگويي» از كمترين اثربخشي برخوردارند؛ لذا، ميزان اثربخشيِ حكمراني آب زيرزميني در قلمرو تحقيق، «كم و ضعيف» ارزيابي مي‌شود به نحوي كه پيوند اين ضعف با بخشي‌نگري در امور موجب تعدد بهره‌برداران، مصرف بي‌رويه منابع آب زيرزميني، كاهش ذخاير آبي و مهمتر از همه سبب ممنوعه‌ و بحراني شدنِ دشت‌هاي مورد مطالعه شده است.