بحران خشكيدگي درياچه اروميه در آئينه پژوهشهاي داخلي: يك مطالعه علم سنجي

خشك‌شدن درياچه اروميه از دغدغه‌‎هاي اصلي جامعه دانشگاهي، طرفداران محيط‌زيست و مردم عادي به خصوص ساكنين حوضه درياچه اروميه است. خشك شدن اين درياچه تبعات فراوان اقتصادي، اجتماعي، زيست‌ محيطي و بهداشتي داشته و پيش‌‎بيني مي‌شود نظام مديريتي كشور را با چالش ‌هاي عمده‌ اي از جمله چالش مهاجرت جمعيتي روبرو كند. در اين پژوهش براي اولين بار از ديدگاه علم‌‎سنجي مقالات منتشره مرتبط با درياچه اروميه در نشريات داخلي كه به زبان فارسي هستند، مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. بدين منظور از ابزارهاي متداول در علم‌‎سنجي و داده ‌هاي پايگاه استنادي علوم جهان اسلام استفاده شد. سعي شد با پاسخ به 9 سؤال طرح شده در اين ارتباط الگوهاي درون داده‌ هاي موجود كشف و تحليل شود. براساس نتايج بدست آمده بين سال هاي 1378 تا 1401 در مجموع 998 پژوهشگر تعداد 1005 مقاله در ارتباط با موضوع درياچه اروميه منتشر كرده‌ اند. در اين ميان، جواد بهمنش از دانشگاه اروميه با 28 مقاله (2/79 درصد كل مقاله ‌ها) برترين نويسنده از نظر تعداد مقاله به شمار مي‌ رود. همچنين، دانشگاه اروميه با تعداد 250 عنوان و دانشگاه تبريز با 162 عنوان مقاله پركارترين دانشگاه ‌هايي بودند كه در مورد درياچه اروميه مقاله منتشر كرده‌ اند. اين موضوع نشان مي‌دهد خشك‌شدن درياچه اروميه از مهم‌ترين دغدغه‌ هاي دانشگاه ‌هاي آذربايجان در دو ساحل غربي و شرقي درياچه اروميه بوده است. مجله تحقيقات منابع آب ايران كه توسط انجمن علوم و مهندسي منابع آب ايران منتشر مي‌ شود با تعداد 39 مقاله بالاترين تعداد مقاله را در حوزه موضوعي درياچه اروميه منتشر كرده است. نتايج نشان داد در مجموع واكنش جامعه دانشگاهي به مسئله خشكيدگي درياچه اروميه از حيث انجام كارهاي پژوهشي و انتشار نتايج آن در سطح قابل قبولي قرار دارد. بنابراين با توجه به پتانسيل علمي جامعه مهندسي آب در كشور در برخورد با بحران ‌هاي آب و محيط ‌زيست، دولت و زيرمجموعه‌ هاي آن مي‌ توانند با اعتماد بيشتري از نتايج پژوهش‌ هاي دانشگاهيان براي حل بحران ‌هاي پيش رو بهره‌ مند شوند. در اين راستا ارگان ‌هاي ذيربط مي‌توانند از پژوهشگران و شبكه ‌هاي هم‌ تأليفي شناسايي‌ شده در اين پژوهش براي تشكيل كارگروه‌ ها و اتاق ‌هاي فكر استفاده نمايند.