مطالعه تاثير اقليم در طراحي و ساخت گرمابه هاي ايران

اقليم يكي از مهم ترين عوامل محيطي موثر در طراحي و ساخت گونه هاي متعدد معماري است. در بررسي رابطه اقليم و معماري، بايد به تفاوت عمده ميان معماري سنتي و معماري جديد و ميان گونه هاي متعدد معماري با يكديگر توجه كرد. گرمابه ها از اين منظر يكي از گونه هاي شاخص معماري سنتي ايران محسوب مي شوند؛ زيرا مراحل گوناگون طراحي و اجراي آنها، بدون امعان نظر به اقليم و محيط طبيعي، ممكن نبوده است. نگارندگان مقاله حاضر با مطالعه نمونه هايي چند، به بررسي تاثير اقليم در گرمابه هاي ايراني مي پردازند. بدون شك، طرح چنين مساله اي، از منظر بهره گيري حداكثر از شرايط محيطي و انرژي هاي طبيعي، ضرورتي انكارناپذير دارد. فرضيه اصلي در مقاله حاضر اين است كه در معماري سنتي ايران، شرايط اقليمي بر ويژگي هاي معماري، سازه، تاسيسات و تزيينات گرمابه ها تاثير گذاشته و سبب بروز پاره اي تفاوت ها در وجوه مذكور شده است. نتايج مطالعه حاضر نشان مي دهد كه به رغم وجوه اشتراك بسيار شرايط اقليمي در ساخت و معماري حمام ها تاثير قابل توجهي داشته است. ساخت حمام هاي بزرگ، احداث فضاي چال حوض و به كارگيري كاشي در تزيينات از جمله اصلي ترين مشخصات حمام هاي اقليم گرم و خشك است. كوتاه بودن ارتفاع گرمخانه، باه كارگيري چفدهاي تند، استفاده از تزيينات آهك بري، حجاري و آجركاري از مهم ترين ويژگي هاي حمام هاي اقليم سرد و كوهستاني به شمار مي رود. احداث عمارت روي كرسي چيني، به كارگيري پوشش شيبدار، تامين نور هشتي از بدنه، استفاده از چوب و متداول نبودن تزيينات را بايد از وجوه تمايز گرمابه هاي اقليم معتدل و مرطوب دانست. احداث حمام هاي كوچك، استفاده از سنگ هاي مرجاني، و تزيين نكردن بدنه نيز از مهم ترين ويژگي هاي حمام هاي اقليم گرم و مرطوب است.