بررسي توسعه ريشه ذرت و تاثير آن بر كاهش مصرف آب در روش هاي مختلف آبياري در دشت نيمه خشك كربال در استان فارس

عمق ریشه یكی از پارامترهای تأثیرگذار در محاسبه مقدار آب قابل نگهداری در محدوده ریشه گیاه و برنامه‌ریزی آبیاری محسوب می‌شود. مطالعه حاضر، با هدف بررسی روند توسعه ریشه در طول فصل رشد گیاه ذرت در روش‌های مختلف آبیاری با دو كیفیت‌ متفاوت آب از یك سو و بررسی چگونگی تجمع ریشه، در نیمرخ خاك و تدوین مدل حركت عمقی ریشه از سوی دیگر در قالب طرح یك‌ بار خرد شده (اسپلیت پلات)، با تیمار اصلی روش‌ آبیاری در سه سطح (جویچه‌ای، قطره‌ای سطحی و قطره‌ای زیرسطحی) و تیمار فرعی، كیفیت آب در دو سطح (پساب تصفیه شده شهری و آب معمولی)، در دو سال متوالی، در منطقه كربال فارس انجام شد. پایش عمق ریشه با روش حفر ترانشه و مشاهده نیم‌رخ خاك انجام شد. نمونه‌گیری در طول دوره رشد در 16 نوبت، با فواصل 7 روزه و اندازه‌گیری وزن ریشه در لایه‌های خاك نیز از روش برداشت مونولیت‌های خاك و شستشو در صافی‌های پلاستیكی با فشار آب انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اگر چه بیشترین عمق ریشه در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی و كمترین آن در آبیاری جویچه‌ای مشاهده شد، اما عمق نهایی ریشه‌ به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر روش‌ آبیاری و كیفیت آب آبیاری قرار نگرفت. در این تحقیق، مدل حركت عمقی ریشه در طول فصل رشد تدوین و دقت آن نیز برای شرایط انجام آزمایش كنترل گردید. عمق نهایی ریشه در شرایط آزمایش برای تیمار‌های مختلف به‌طور متوسط 77 سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. محاسبه حجم آب در هر آبیاری با استفاده از جبران كمبود رطوبت در محدوده عمق واقعی ریشه، مقدار آب آبیاری را به میزان 31 درصد نسبت به مدل خطی ، 27 در صد نسبت به مدل بورگ و گریمز و 8/41 در صد نسبت به مدل كراپ‌وات كاهش داد. مجموع وزن خشك ریشه ذرت در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی به‌طور معنی‌داری نسبت به روش‌های آبیاری جویچه‌ای و قطره‌ای سطحی افزایش نشان داد. كیفیت آب تأثیر معنی‌داری بر وزن خشك ریشه نشان نداد. بیشترین تجمع وزن خشك ریشه در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، در عمق 40-20 سانتی‌متری خاك، درحالی‌كه در روش‌های قطره‌ای سطحی و جویچه‌ای در لایه سطحی خاك (20-0 سانتی‌متری) مشاهده شد. ریشه‌ها در روش قطره‌ای زیرسطحی به‌طور یك‌نواخت‌تری در لایه‌های خاك توزیع شده‌ بودند. تراكم ریشه در تمامی تیمارها، در عمق‌های پایین‌تر از 65 سانتی‌متر ناچیز بود.