كاني شناسي رسي خاك ها در چهار رديف ارضي از مناطق خشك و نيمه خشك و ارتباط آن با سينتيك واجذبي فسفر

كانی‌شناسی به‌عنوان یكی از مهم‌ترین ویژگی‌های خاك بسته به اقلیم و شرایط شیمیایی خاك روی یك شیب از بالا به پایین تغییر می‌كند. تغییر این ویژگی‌ در مناطق با آب و هوای مختلف متفاوت است و در نتیجه تأثیرهای متفاوتی بر ویژگی‌های خاك می‌گذارد. بنابراین با هدف بررسی تغییر كانی‌شناسی در ردیف‌های ارضی در مناطق خشك و نیمه‌خشك و تأثیر كیفی آن بر واجذبی فسفر خاك مطالعه‌ای در چهار ردیف ارضی در اصفهان به‌عنوان منطقه خشك و چهارمحال و بختیاری به‌عنوان منطقه نیمه‌خشك انجام گرفت. روی هر یك از ردیف‌های ارضی از قسمت‌های بالا، میان و پایین شیب نمونه‌برداری انجام شد. نمونه بالای شیب از خاك روی مواد مادری، نمونه وسط شیب از خاك غیر زراعی و نمونه پایین شیب از خاك زراعی برداشته شدند. برخی از ویژگی‌های فیزیكی و شیمیایی نمونه‌ها و هم‌چنین رس‌های غالب خاك تعیین شدند. سپس سینتیك‌ واجذبی و تغییرات پارامترهای معادلات سینتیكی در طول ردیف‌های ارضی بررسی گردید. نتایج نشان داد در تمام ردیف‌های ارضی مقدار رس،ECe، CEC وpH خاك‌ها به طرف پایین شیب افزایش می‌یابد. در بررسی پراش‌نگارهای پرتو ایكس دیده شد كه از موقعیت بالای شیب به طرف پایین شیب از شدت پیك‌های كائولینایت و ایلایت كاسته و بر شدت پیك‌های اسمكتایت و كانی‌های مختلط اسمكتایت-كلرایت افزوده می‌شود. از بین معادلات سینتیكی مورد مطالعه، معادله ایلوویچ به‌دلیل بالا بودن ضریب تشخیص و پایین بودن خطای استاندارد براورد، به‌عنوان بهترین معادله در تشریح روابط بین آزاد شدن فسفر و زمان در خاك‌های مورد مطالعه انتخاب شد. سرعت واجذبی فسفر در ردیف‌های ارضی ناحیه خشك چنین روندی را دنبال كرد: بالای شیب < وسط شیب < پایین شیب. از طرفی سرعت واجذبی فسفر در ردیف‌های ارضی مناطق نیمه‌خشك بیشتر از ردیف‌های اراضی مناطق خشك بود. با توجه به مقادیر بیشتر پارامترهای سینتیكی در قسمت پایین شیب می‌توان نتیجه گرفت سرعت واجذبی فسفر و در نتیجه توانایی خاك‌ها در تأمین فسفر مورد نیاز گیاه به طرف پایین شیب افزایش می‌یابد