اصل آزادي قراردادي: قرار دادها و شروط غير عادلانه

اصل آزادي قراردادي: قرار دادها و شروط غير عادلانه

اصل عدالت از اصول اساسي حقوق اسلامي به ويژه در زمينه هاي حقوق قراردادها است. سيستم هاي حقوقي مختلف نيز از اين اصل در موارد متعددي به تأسيس و تجديد احكام حقوقي مبادرت مي ورزند. در واقع در اين نظامهاي حقوقي عدالت ماهوي و شكلي با تخصيص اصل آزادي قراردادي از بي عدالتي و رويه هاي غير منصفانه و ظالمانه جلوگيري مي نمايد. در اين مقاله تلاش مي شود برخي سيستمهاي حقوقي، قانون متحدالشكل تجاري آمريكا(U.C.C) و اصول حقوق قراردادهاي اروپايي را (PECI) ملاحظه و با حقوق اسلام مقايسه نماييم. بر اين باور هستيم كه در فقه اسلامي فقيهان دست كم در برخي از استنباطات خود اصل عدالت را به عنوان يكي از اصول مبنايي استنباط احكام در نظر داشته اند. با وجود اين، از موازين و مباني فقهي به روشني نمي توان استنباط نمود كه اصل عدالت به عنوان يك اصل كلي حاكم بر تمام احكام و قواعد حقوقي از جمله حقوق قراردادها مورد توجه بوده است. همچنين خواهيم گفت در نظام حقوقي كامن لو از جمله قانون متحدالشكل تجاري آمريكا اصل آزادي قراردادي به عنوان اصل كلي حاكم بر حقوق قراردادها پذيرفته شده است و تنها در صورت تحقق بي عدالتي ماهوي و شكلي اين اصل كلي تخصيص پيدا مي كند.

The principle of justice is among the basic principles of Islamic law, particularly, in the law of contracts. Different legal systems establish and renew legal rulings in numerous cases through this principle. In fact, the essential and formal justice in these legal systems prevents injustice and unfair and tyrannical procedures by designation of the principle of contract freedom. It is tried in this article to take a look at some legal systems, the American Uniform Commercial Code (U.C.C), and the Principles of European Contract Law (PECI) and compare them to Islamic law. We believe that in Islamic law the jurists have, at least in some of their inferences, considered the principle of justice as one of the basic principles for inference of rulings. However, we cannot clearly imply from the legal standards and fundamentals that the principle of justice has been taken as a general principle governing all the legal rulings and regulations, including the law of contracts. We also contend that in the common law system, including the American Uniform Commercial Code, the principle of contract freedom is accepted as a general principle governing the law of contracts; and only if essential and formal injustice is involved, this general principle is designated.