خصوصيات زراعي و وراثت پذيري صفات در توده هاي آجيلي آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

خصوصيات زراعي و وراثت پذيري صفات در توده هاي آجيلي آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

به منظور ارزيابي عملكرد و خصوصيات زراعي چهار توده محلي آفتابگردان آجيلي (قلمي، پسته اي، دورسفيد و بادامي) آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 6 تكرار در سال زراعي 1382 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوي به اجرا در آمد. بر اساس نتايج حاصل، اختلاف آماري معني داري بين توده هاي مورد ارزيابي از نظر كليه صفات به غير از قطر طبق وجود داشت. آفتابگردان توده قلمي با توليد 1955 كيلوگرم دانه در هكتار بيشترين عملكرد دانه را نشان داد ولي اختلاف آن با توده دور سفيد معني دار نبود. درشت ترين دانه ها در تود بادامي با وزن 200 دانه 39/44 گرم و كمترين آن در توده دور سفيد مشاهده گرديد. از نظر تعداد دانه در طبق توده قلمي برتر بود (1075 دانه در طبق). توده هاي قلمي و بادامي در مقايسه با دو توده ديگر زودرس تر بودند و دوره رويش خود را به ترتيب در 138 و 139 روز تكميل كردند. از نظر ارتفاع بوته، توده قلمي با 295 و بادامي با 284 سانتي متر پابلندترين انواع آجيلي بودند. توده قلمي و بادامي به ترتيب با 91/25 و 43/24 ميلي متر از بيشترين طول دانه برخوردار بودند. سنگين ترين وزن آكن (29/0 گرم) و بيشترين وزن مغز دانه (14/0گرم) در توده بادامي ديده شد. صفات پايان گل دهي، مدت گل دهي، طول دوره رويش و زمان شروع گل دهي و ارتفاع بوته با وراثت پذيري در محدوده 84/0 تا 98/0 بيشترين وراثت پذيري را نشان دادند و بيانگر امكان اصلاح اين توده ها از طريق روش هاي مبتني بر انتخاب مي باشد. وراثت پذيري قطر طبق 23/0 و وزن 200 دانه 11/0 بود و بيانگر آن است كه كاشت بذرهاي درشت نمي تواند هميشه منجر به توليد طبق هايي با بذرهاي درشت شود. بالا بودن وراثت پذيري تعداد دانه (59/0) در مقايسه با وزن دانه بيانگر آن است كه انتخاب از طريق تعداد دانه مي تواند از كارايي بيشتري در برنامه هاي اصلاحي برخوردار باشد.

This experiment was carried out to evaluate the seed yield and agronomic traits of 4 nuts producing sunflower local populations (Ghalami, Pestee, Stripped and Badami) as a randomized block design with 6 replications in agriculture research station of Khoy in 2003. The results indicated that except in head diameter there were significant differences among other traits. Confectionery Type “Ghalami” had the highest seed yield with 1955 Kg/ha but its difference with Stripped type was not noteworthy. The largest seeds belonged to Badami with 44.39 gr for 200 seeds. The lowest seed weight was shown in Stripped type. Ghalami type had the highest seed number (1075 seeds/head). Both ghalami and Badami had early maturity (with 138 and 139 days of growing period respectively) comparing to the other two types. Ghalami and Badami with plant height of 295 and 284 cm respectively were taller than the other two. Seed length of these types was higher, too (25.91 and 24.43 mm respectively). The heaviest single achene (0.29 gr) and the highest kernel weight (0.14) were observed in Badami. Days to complete flowering, flowering period, budding and plant height had the high heritability in a range of 0.84-0.98 and indicated that selection could be used for the improvement of these types. Heritability for head diameter (0.23) and 200 seed weight 0.11 was low and indicated that planting large seeds couldn’t be resulted in heads with large seeds. High heritability for seed number (0.59) compared would seed weight indicated that selection via seed number would have high efficiency for the improvement of these populations.