انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر گندم نان (L. Triticum aestivum) تحت تنش شوري

گندم (L. Triticum aestivum) كه يكي از گياهان خانواده Poaceae است نسبت به تنش شوري نيمه متحمل مي‌باشد. امروز يكي از راه‌هاي بهره‌برداري از اراضي شور، كاشت ارقامي است كه از تحمل بيشتري نسبت به تنش شوري برخوردار باشند. بدين منظور تحقيق حاضر، طي سال زراعي 83-1382 در مركز تحقيقات كشاورزي استان گلستان اجرا گرديد كه در طي آن تحمل 25 ژنوتيپ گندم نان در دو مرحله رشد و در دو محيط، بدون تنش وتنش شوري مورد ارزيابي قرار گرفت. در مرحله اول با استفاده از آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي (RCBD) واكنش ژنوتيپ‌ها به تنش شوري در محيط‌هاي غيرشور (آب مقطر) و تنش شوري (استفاده از محلول NaCl با هدايت الكتريكي dS/m10 معادل 5/6 گرم در ليتر) در سه تكرار بررسي شد. در اين مرحله صفات مختلفي از جمله، طول ريشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشك ريشه‌چه و ساقه‌چه، يكنواختي، سرعت و درصد جوانه‌زني اندازه‌گيري و محاسبه شد. آزمايشات مزرعه‌اي نيز در دو محيط بدون تنش و داراي تنش با استفاده از طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي (RCBD) در سه تكرار انجام گرديد. در اين مرحله مقدار عناصر سديم، پتاسيم و كلر اندازه‌گيري شد و شاخص‌هاي تحمل (STI)، حساسيت به تنش (SSI) و مقاومت (TOL) نيز بر اساس عملكرد دانه هر ژنوتيپ محاسبه شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها از نظر شاخص‌هاي تحمل (STI)، حساسيت به تنش (SSI)، مقاومت (TOL)، درصد جوانه‌زني در شرايط غيرشور (Gc) و شور (GS)، سرعت جوانه‌زني در شرايط تنش ) ERS) و غيرشور (ERc) تفاوت معني‌داري (P < 0.05) وجود داشت. نتايج محاسبه همبستگي صفات مشخص ساخت كه بين شاخص‌هاي STI با YS و YP در سطح يك درصد همبستگي مثبت و معني‌داري وجود دارد. از مجموع نتايج به دست آمده با استفاده از نمودار سه طرفه فرناندز مشخص گرديد كه از نظر شاخص‌هاي STI، YS و YP ژنوتيپ‌هاي IAS58/4/KAL/BB//CJ71/3/ALD/5/CNR/6/ BAU/7/BAU/8/BR23/PF, TNMU/SKAUZ and SITE/ORL-9127 PRINIA//LIRA/TAN, OPATA85//VEE#5"S"/SARA, TAJAN نسبت به تنش شوري نسبت به ارقام مورد مطالعه ديگر متحمل‌تر هستند.