اتنوفارماكولوژي و بررسي مهمترين مواد موثره ثانوي گياه برازمبل Perovskia abrotanoides Karel. در رويشگاه‌هاي طبيعي استان‌هاي گلستان و خراسان شمالي

Ethno pharmacology and investigation secondary metabolites of Perovskia abrotanoides Karel. in two natural regions, North of Iran

گياه دارويي برازمبل . Karel Perovskia abrotanoides از گونه‌هاي ارزشمند دارويي شمال ايران است كه اغلب به صورت خودرو درحاشيه جاده‌هاي كوهستاني با اقليم سرد و خشك دو استان گلستان و خراسان شمالي رويش دارد. ساليان درازي است كه مردم بومي استان به طرق مختلف در طب سنتي از فراورده‌هاي آن در پيشگيري و درمان بيماريهاي شايع خود استفاده‌ مي‌برند. در اين تحقيق ضمن اخذ اطلاعات اتنوفارماكولوژي، به منظور بررسي و مقايسه مهمترين مواد فعال ثانوي، سرشاخه ها ي هوايي گلدار و برگ گياه از دو رويشگاه طبيعي، واقع در استان گلستان (شاهكوه ?300 متري) و استان خراسان شمالي (چمن بيد ?076 متري) و از خاك‌هايي با بافت لوم رسي تا شن لومي و pH خنثي جمع آوري گرديد. عصاره‌گيري به منظور ارزيابي تركيبات فعال اندام‌ها در هر دو رويشگاه به عمل آمد و ارزيابي نتايج بدست آمده با استفاده از آزمون Pearson chi square انجام و در 05/0>P معني‌دار ارزيابي گرديد. نتايج بررسي‌هاي اتنوفارماكولوژيكي بدست آمده از چوپانان و درمانگران محلي در هر دو استان حاكي از اهميت اكولوژيكي آن گونه به عنوان گونه مهم مرتعي، چراي دام و از همه مهمتر اين كه در طب سنتي، به همراه ساير گونه‌هاي دارويي به عنوان مقوي، ضدعفوني كننده، مسكن دردهاي روماتيسمي، رفع التهاب، ليشمانيوز و دفع كرم و انگل مصرف مي‌شود. نتايج حاصل از بررسي مهمترين مواد ثانوي عصاره گياه، نشان داد كه ميزان تركيب‌هاي فلاونوييدي، فنلي و آنتوسيانيني در اندام‌هاي و رويشگاه‌هاي مختلف متفاوت بوده و با افزايش ارتفاع رويشگاه، در 2300 متر بر ميزان مقادير آنها مخصوصا در سرشاخه‌هاي گلدار گياه افزوده شده است كه احتمالاً در تاييد اعتقادات مردم بومي دو استان، مبني بر رغبت بيشترآنها به جمع آوري و مصرف برازمبل از مناطق كوهستاني قابل بحث است.

Perovskia abrotanoides karel. belongs to Lamiaceae family,is one of the most important medicinal herbs in North and North east of Iran, with wild grown in mountainous road of Golestan and North Khorasan provinces. Long times ago, it has been used by the rural people in traditional medicine of this regions for treatment of their current ailments. In this research flowering aerial parts and of plant were collected in two natural habitats (1074m in Chamanbid region and 2300m in Shahkooh) respectively, from silty clay loam soils. Methanolic extracts were obtained for evaluated of quantities of flavonoids, phenolic and anthocyanin compounds and analysed by Pearson chisquare in p<0.05. Ethno pharmacological data were obtained from rural healers and Sheepers due to its important ecological effects it has been used by the rural healers as a tonic, anti septic, anti inflammation, rheumatic pain, expel worms and treat leishmaniosis especially with combination to another medicinal plants. The quantities of flavonoide, total phenol and anthocyanin were increased in higher region (2300m), especialy to confirm rural believed about P. abrotanoides, which more effective in mountainous region to treat of their current ailments.