مدل نظريه بازي فرصت‌طلبي اقتصادي در مناقصه و كاربرد موردي آن در ايران

A Game Theory Model of Economic Opportunistic Bidding and Claim with a Case Study in Iran

يكي از روش‌هاي جديد براي برنده شدن در مناقصه‌ها اين است كه پيمانكار در زمان اعلام قيمت پيشنهادي، قيمت را پايين مي‌دهد تا در حين انجام پروژه مبلغ قرارداد را با اقامه دعوي بازپس گيرد. اصطلاحاً به اين عمل فرصت‌طلبي در مناقصه مي‌گويند. با استفاده از نظريه بازي‌ها مي‌توان نشان داد كه پس از فرصت‌طلبي در مناقصه، پيمانكار اقدام به طرح دعوي با مبلغي كه تابعي از شرايط پروژه است، مي‌نمايد. در مقابل، كارفرما نيز كه از فرصت‌طلبي اوليه پيمانكار منتفع شده است، اقدام به چانه‌زني و مذاكره با پيمانكار مي‌نمايد. در نهايت، تعادل نش به دست آمده، مسأله دعوي طي انجام چانه‌زني و توافق طرفين حل شده و كار به دعوي دادگاهي نمي‌رسد. با قضيه مذاكرات رابينشتين، مي‌توان حدود حداقل سود مورد نظر پيمانكار در طرح دعوي و بيشترين ميزان ضرر مد نظر كارفرما را در حين دعوي به دست آورد. نرخ مذاكره‌اي كه طبق تعادل نش اين بازي در حين مذاكره مورد تأييد طرفين قرار مي‌گيرد نيز در بازه بين همين حدود حداقل سود پيمانكار و حداكثر ضرر كارفرما قرار مي‌گيرد. در اين پژوهش نيز ارقام واقعي فرصت‌طلبي انجام شده توسط پيمانكار و ميزان دعوي انجام شده، هم در بازه مدل مطرح شده قرار گرفته و هم با ارقام به دست آمده از قضيه رابينشتين مطابقت دارد. در نهايت، كارفرمايان و برگزاركنندگان مناقصات مي‌بايست با در نظر گرفتن عوامل اصلي به وجود آورنده دعاوي، با برگزاري دقيق‌تر مناقصات و شفاف‌سازي قراردادها در جهت كاهش اين عوامل و انجام هر چه بهتر پروژه‌هاي خويش اقدام كنند.

Many governments and private projects are done by contractor. They get projects in a competitive bid auction environment. A contractor in order to overcome to other competitors in a bid auction, opportunely cuts down biding price(bids project at or below minimum profit level) and wins the contract, and hopes to recover the loss (or less profit) from this action ,through negotiations or claims. Based on a dynamic game theory model, the opportunistic winner would request a compensation for the damage incurred by the party after the contract start. After a claim filed, the owner offers to negotiate with the builder. Nash equilibrium solution of this model is negotiating and settling, not going to court. Appling Rubinstein (1982) bargaining theorem the possible range of negotiation settlement is obtained. The lower bound of this range is minimum gain of builder from claim and maximum bound is maximum loss of owner in claim. In the application case, the opportunely and the claim amount are obtained between the ranges implied by the theoretical model JEL Classification: C78, D44