ارزيابي اثربخشي برنامه پشتيباني خدمات مالي خرد و صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي در ايران

ارزيابي اثربخشي برنامه پشتيباني خدمات مالي خرد و صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي در ايران

در پي موفقيت برنامه هاي تامين مالي خرد در سطح جهان، طرح هايي در اين زمينه در ايران اجرا شده است. اين برنامه ها به‌عنوان راهي براي كاهش فقر و ارتقاي معيشت شناخته مي شوند و پيوسته در حال گسترش هستند. توجه به برنامه هاي تامين مالي خرد و اجراي آنها، ارزيابي اثربخشي شان را ضروري مي سازد. ارزيابي اثربخشي اين برنامه ها، نه تنها امكان اصلاح رويه ها و بهبود عملكرد برنامه ها را فراهم مي كند، بلكه در طراحي برنامه هاي آتي نيز نقش مهمي دارد. در اين پژوهش، با مطالعه موردي دو برنامه تامين مالي خرد، يعني «صندوق اعتبارت خرد زنان روستايي» و «برنامه پشتيباني از خدمات مالي خرد روستا» تلاش شده است تا آثار اين برنامه ها بر شركت كنندگان، به ويژه بر سه جنبه از زندگي آنان، يعني ابعاد مادي فقر، آسيب پذيري و توانمندسازي زنان ارزيابي شود. در مطالعه حاضر، از روش هاي كمي و كيفي استفاده شده است. در بخش كمي از شركت-كنندگان جديدتر برنامه ها به‌عنوان گروه شاهد استفاده شده و يافته هاي بخش كيفي نيز به‌منظور تقويت نتايج كمي به كار گرفته شده است. نتايج بررسي نشان مي دهد كه تغييري در شاخص هاي درآمد، دارايي ، و هزينه خوراك و پوشاك خانوارهاي شركت-كننده در هر دو برنامه ايجاد نشده، اما شاخص تنوع منابع درآمدي خانوار بهبود يافته است. همچنين، برنامه ها فقط زماني به توانمندسازي زنان منجر شده اند كه شركت كنندگان زن، خود بر نحوه مصرف وام كنترل داشتند. البته در برخي موارد، برنامه ها موجب آسيب پذيري بيشتر خانوار ها شده اند.

Assessing the impact of microfinance programs helps to improve the procedures and performance of ongoing activities and to formulate better initiatives in future. In this article, we provide case studies of two microfinance programs in Iran. We assess the impact of these programs on participating households in terms of financial aspects of poverty, vulnerability, and women’s empowerment. Our field study has benefited from a set of qualitative and quantitative techniques. In our quantitative survey of households we have used new program participants as the control group. Our qualitative techniques have been primarily used to complement and add nuance to our quantitative survey results. Participation in either program has not improved incomes, assets, or expenditures on food and clothing among households. It has ,however, resulted in the diversification of participating households’ income sources. Furthermore, the programs have empowered women when women have had direct control over the received credit. Finally, in some cases programs have actually increased the vulnerability of certain households.