آينده توسعه روستايي و چالش‌هاي پايداري

Future of Rural Development and its Sustainability Challenges

در توسعه روستايي نيز در كنار ساير حوزه‌هاي مطالعاتي علوم اجتماعي و اقتصادي، طي دهه‌هاي مختلف چالش‌هاي نظري متنوعي را پشت سر نهاده است. اين مقاله با رويكردي تيوريك برخي از اين چالش‌ها را مورد بررسي قرار داده و چشم‌انداز آتي توسعه روستايي را تحليل كرده است. هدف اين مقاله، بررسي نظري و نقد برخي رويكردهاي توسعه روستايي و در نهايت ترسيم سيماي آتي رويكردهاي نوظهور در توسعه روستايي است، روش اين مقاله نيز مطالعه اسنادي و انتقادي نظريه‌ها و ديدگاه‌هاي حاكم بر توسعه روستايي است. از دهه 1970، همگام با نقد و چالش‏هاي نظري و روشي عليه مكتب نوسازي متعارف از سوي مكاتب وابستگي، تضاد، پست‌مدرنيسم و نهايتاً فمينيسم و ساختارگرايان اجتماعي، زمينه لازم براي مطرح شدن حوزه روستايي در قالب رويكرد توسعه پايدار روستايي فراهم شد. علاوه‌براين، يكي ديگر از عوامل طرح گسترده توسعه پايدار روستايي و رها كردن مباحث توسعه روستايي متعارف، امتداد تاريخي آن با مباحث عمومي محيط‏گرايي و توسعه پايدار بود. اين دو حوزه نظري بلافاصله به دليل اشتراكات فراوان مفهومي با هم آميختند و پاراديمي به نام توسعه پايدار روستايي را تشكيل دادند كه در آن بر سازوكار دروني، بومي و مردم‌محور تاكيد مي‌شود. از طرف ديگر، چشم‌انداز توسعه روستايي نيز با چالش‌هايي مواجه است كه شايد پايان توسعه روستايي به مفهوم كلاسيك آن را رقم بزند. در اينجا برخي از اين چالش‌ها، نظير چالش پيكربندي شهر و روستا از لحاظ تغييرات كالبدي و دگرگوني‌هاي كاركردي، چالش نگاه جامعه‌شناسان به مباحث توسعه روستايي و برخي چالش‌هاي ديگر كه تحليل‌هاي جامعه‌شناختي و كلاسيك از توسعه روستايي را به سمت محيط‌گرايي و جغرافيا كشانده است، مورد توجه قرار مي‌گيرد. مسايل ديگر نيز مزيد بر علت است، دوگانگي شهر و روستا و سنت و مدرن تشديد شده است و شكاف اطلاعاتي و دانشي بين اين دو پديد مي‌آيد كه پيامدهاي مخرب آن، به مراتب شديدتر از دوگانگي عصر صنعتي است، زيرا انتقال تكنيك در دوران صنعت به مراتب ساده‏تر و راحت‏تر از انتقال دانش و اطلاعات در جامعه فراصنعتي و اطلاعاتي بوده است. آرمان‌گرايي نهفته در چشم‌انداز پايداري نيز اين پارادايم را به ايديولوژي برخي جنبش‌ها در كشورهاي پيشرفته تبديل كرده است كه از بار اجرايي و عملي آن مي‌كاهد.

Rural development, along with other social and economical fields of study, has experienced different theoretical challenges. This paper, with a theoretical approach, has investigated some of these challenges and analyzed the future perspective of rural development. The purpose of this paper is to theoretically analyze the rural development approaches and to visualize the future perspective of some of the modern approaches in rural development. Thus, our method would be documental and critical study of the present approaches and theories of rural development. From 1970s, following the critical and theoretical challenges proposed from dependence schools, post modernism, feminism and social constructivism against common renovation school, rural field become prominent in rural resistant development framework. Moreover, one of the other factors in the extended rural development program and ignorance of common rural development programs is its common historical background with resistant development and environmentalism. These two theoretical fields, because of many conceptual commonalities, were integrated and developed a new paradigm called rural resistant development with an emphasis on methods that are people-oriented and aboriginal. Thus, resistance development means a development that is not environmentally destructive and it is technically suitable, economically resistant and socially acceptable. Rural development perspective encounters some challenges that may lead to the end of rural development in its classical concept. Here we have considered some of these challenges like villages and cities structures both from sociologistsʹ challenges to rural developmental issues, and some of the other challenges that have directed the socio-classical analysis of rural development toward environmentalism and geography. Other issues like the contrast of villages and cities in their traditions may result in an informational gap between them that its negative consequences may be more severe than the contrast in industrial era, because transfer of technique in industrial era is easier than the transfer of knowledge in post-industrial and informational societies. The hidden idealism in the resistance perspective has also changed this paradigm to ideology of some movements in developed countries and this may reduce its implementation application role. Key words: rural resistance development, resistance challenges, Globalization, Environmentalism, Reform.