آسيب شناسي رفتار صوفي در مثنوي، بخشي از سبك فكري مولوي

با توجه به آنكه تصوف اسلامي از مهمترين جريانهاي فكري و فرهنگي كل جهان اسلام و بالاخص ايران بوده است، آسيب‌شناسي تصوّف اهميّت بسياري دارد. تصوف كه در طول تاريخ با وجود فراز و نشيبهاي بسيار توانسته است به حيات خويش ادامه دهد، مانند هر انديشه شگفت و بزرگ ديگري شيفتگان و مخالفان بسياري دارد، بگونه‌اي كه گروهي آن را مغز و جوهر دين و گروهي كفر و الحادش فرض نموده‌اند. در ميان نقدهايي كه از صوفيه صورت گرفته است، نقد صوفي بر صوفي- بجاي نقد جنبه‌هاي نظري و فكري عرفان و تصوف- با تكيه بر جنبه‌هاي عملي و رفتاري صوفيه تصويري عادلانه‌تر و در همان حال عيني‌تر از آسيبهاي وارد شده بر تصوف را ارايه ميدهد. از همين روي در مقاله حاضر كوشش شد كه انتقادات مطرح شده بر صوفيه در كتاب مثنوي معنوي كه از مهمترين منابع شناخت عرفان و تصوف است، مورد بررسي قرار گيرد.

As mysticism was one of the main cultural and thinking flows in the Moslem world and particularly in Iran, pathology of mysticism is of paramount importance. Despite facing ups and downs throughout history, mysticism is still alive and like every astonishing idea, it has its own proponents and opponents in a way that some regard it as the nature and essence of religion and faith and some as that of profanity and infidelity. From among the criticisms brought against sufism, the ones that has emphasized the practical and behavioral aspects of sufism (a Sufi criticizing another Sufi) depicted a more equitable and at the same time objective portrait of the damages to mysticism comparing to the ones that has criticized the theoretical and intellectual viewpoints of gnosticism and mysticism. To this end, in this paper, we have attempted to study the criticisms brought forth in Masnavi, which is one of the recognized references in the domain of mysticism.