بحث خلقت در حكمت اسلامي و مسيحي

بحث خلقت در حكمت اسلامي و مسيحي صالح حسن‌زاده? استاديار فلسفه اسلام و غرب، دانشگاه علامه طباطبايي، تهران (تاريخ دريافت: 07/02/1389، تاريخ تصويب: 02/05/1389) چكيده نقطه آغاز براي اثبات مخلوقيت عالم «وجود» است. موجودات مشهود جهان، ممكن‌الوجود و در نتيجه معلول‌اند و براي وجود يافتن بايد علتي داشته باشند. از آنجا كه خداوند وجود اول است و كمال مطلق دارد، به ضرورت بايد علت ايجاد هر شييي باشد كه وجود دارد. حكيمان متاله اين نوع وجود يافتن را «خلق از عدم» مي‌نامند. بر راي اين حكيمان، عالم چه قديم زماني باشد، چه حادث زماني، با فعل خدا موجود شده است. عالم بر طبق علم خدا خلق شده است، پس خلقت فعل آزاد است؛ تنها غايتي كه مي‌توان براي اراده خدا تصور كرد، وجود خاص اوست. با اين حساب، خلقت، احسان خداست. خلق علّي و مستقل، خاص خداست، زيرا كه تنها خدا وجود است و ذات او عين وجود است. متالهان در پاسخ اين سوال كه:‌ اگر جهان بر اساس كمال خداوند خلق شده و از آن بهره‌مند گرديده است، پس شر از كجا در عالم راه يافته است؟ مي‌گويند: به‌طور ذاتي در جهان شر يافت نمي‌شود؛ آنچه شر انگاشته مي‌شود، عدمي، تبعي و عارضي است. اين مقاله، موضوع خلقت را براساس آراي متفكران مسلمان و مسيحي به ويژه، آكويناس، حكيم مسيحي و علامه طباطبايي، حكيم مسلمان مورد بررسي قرار داده است. هرچند، حكمت مسيحي قرون وسطي و حكمت اسلامي باهم وجوه اختلاف و مغايرت دارند؛ اما در اصل به هم نزديك‌اند، زيرا در هردو حكمت مدار همه چيز خداست؛ از طرف ديگر، متفكران مسيحي قرون وسطي آثار حكماي اسلامي را مانند فارابي و ابن‌سينا، مي‌شناخته و از آن‌ها استفاده مي‌كرده‌اند. بنابراين ميان آنان نوعي هم‌زباني و هم‌داستاني بوده است.