اثر مقدار بذر بر صفات مهم زراعي در سه رقم كلزاي زمستانه

Effects of Seeding Rate on Important Agronomic Traits in Three Winter Rapeseed (Brassica napus L.) Cultivars

به منظور ارزيابي اثر مقدار بذر بر صفات مهم زراعي سه رقم كلزاي زمستانه، آزمايشي در طي سال هاي زراعي 86-1385 و 1387-1386 به صورت كرت‌هاي خرد شده با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي و در سه تكرار انجام شد. ارقام كلزا شامل اوكاپي (V1)، مودنا (V2) و ليكورد (V3) و مقدار بذر شامل 6 كيلوگرم درهكتار (S1)، 8 كيلوگرم درهكتار (S2) و10كيلوگرم درهكتار (S3) به ترتيب به عنوان فاكتورهاي اصلي و فرعي بودند. نتايج نشان داد كه ارقام كلزا از لحاظ كليه صفات به جز ميزان روغن دانه متفاوت بودند. ليكورد بيشترين عملكرد دانه (7/4213 كيلوگرم در هكتار)، شاخص برداشت (07/31 درصد) و عملكرد زيست توده (4/13071 كيلوگرم در هكتار) را داشت. مقادير بذر از نظر برخي صفات از قبيل تعداد دانه در خورجين، تعداد خورجين در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‎هاي فرعي، تعداد روز تا رسيدگي، عملكرد تك بوته و انتقال مجدد ماده خشك، تفاوت معني‎داري داشتند. بيشترين عملكرد دانه و انتقال مجدد ماده خشك در مقدار 6 كيلوگرم بذر در هكتار به دست آمد. با افزايش مقادير بذر، عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و انتقال مجدد ماده خشك از اندام‎هاي هوايي گياه به دانه كاهش يافت. كلزاي رقم ليكورد در مقدار بذر 8 كيلوگرم در هكتار (88 بوته در مترمربع) بيشترين عملكرد دانه را داشت و در مقدار بذر 6 كيلوگرم در هكتار (66 بوته در مترمربع) بيشترين مقدار شاخص برداشت را دارا بود. همبستگي مثبت و معني‎داري بين عملكرد دانه و بسياري از صفات نظير وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجين، تعداد خورجين در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‎هاي فرعي، تعداد روز تا رسيدگي و طول دوره رسيدگي، ميزان روغن، عملكرد روغن، شاخص برداشت، عملكرد زيست توده، عملكرد تك بوته و انتقال مجدد ماده خشك وجود داشت. همچنين همبستگي انتقال مجدد ماده خشك با تمامي صفات به جز تعداد روز تا خاتمه گلدهي و ميزان روغن مثبت و معني‎دار و با طول دوره گلدهي منفي و معني‎دار بود. بر اساس نتايج اين آزمايش به نظر مي‎رسد كه كلزاي رقم ليكورد و مقدار بذر 6 كيلوگرم در هكتار در شرايط اراك و مناطق مشابه قابل توصيه باشد.

To evaluate the effect of seeding rate on important agronomic traits in three winter rapeseed {Brassica napus L.) cultivars, two field experiments were carried out as split plot arrangement in a complete block design with three replications during 2006-2008 growing seasons. Three rapeseed cultivars (Okapi, Modena and Licord) and three seeding rates (6, 8 and 10 kg/ha)) were randomized in main plots and in sub-plots, respectively. The results revealed that rapeseed cultivars had significant differences for all traits except for grain oil content. Licord had the highest grain yield (4213.72 kg/ha), harvest index (31.07%), and biological yield (13071.4 kg/ha). Significant differences were observed among different seeding rates for some such traits as grain number per silique, silique number per plant, plant height, secondary branch number per plant, days to maturity, grain yield per plant, and dry matter remobilization. The highest grain yield and dry matter remobilization were obtained for the 6 kg/ha seeding rate treatment. Increased seeding rate diminished grain yield, yield component and dry matter remobilization from the aboveground plant parts to grain. Licord had the highest grain yield and harvest index on 8 (88 plants per m2) and 6 (66 plants per m2) kg/ha seeding rates, respectively. There were positive significant correlations between grain yield and the most of the traits namely 1000-grain weight, grain number per silique, silique number per plant, plant height, secondary branch number per plant, days to maturity, maturity duration, grain oil content, oil yield, grain protein content, harvest index, biological yield, grain yield per plant and dry matter remobilization. Also the correlation coefficient between dry matter remobilization and all the traits except days to end of flowering and grain oil content was positive and significant. According to the results obtained in this experiment, it seems that Licord variety accompanied by the 6 kg/ha seeding rate to be recommendable in Arak region, as well as in similar agroecological conditions. E-mail: mmostafavirad@gmail.com Keywords: Remobilization, Seeding rate, Agronomic traits, Rapeseed, Correlation