بررسي نوع عمل ژن و تركيب‌پذيري صفات مهم زراعي در كلزا

بررسي نوع عمل ژن و تركيب‌پذيري صفات مهم زراعي در كلزا

نحوه توارث صفات مهم زراعي كلزا در قالب يك آزمايش ديالل 8 × 8 به روش گريفينگ و هيمن- جينكز مورد مطالعه قرار گرفت. براي صفات عملكرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعي در بوته، هر دو اثر تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي معني‌دار بودند، در حالي كه براي صفات تعداد دانه در خورجين و درصد روغن فقط تركيب‌پذيري عمومي و براي صفات تعداد روز تا رسيدن فيزيولوژيك و تعداد خورجين در بوته فقط تركيب‌پذيري خصوصي معني‌دار بود. تجزيه ديالل به هر دو روش گريفينگ و هيمن- جينكز نشان داد كه اثر افزايشي و غير افزايشي به طور مشترك در كنترل ژنتيكي عملكرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعي نقش دارند، در حالي كه درصد روغن و تعداد دانه در خورجين با اثر افزايشي و زمان رسيدن و تعداد خورجين در بوته با اثر غير افزايشي كنترل مي‌شوند. اثر غيرافزايشي عملكرد دانه از نوع فوق غالبيت بود و افزايش صفت با آلل‌هاي غالب كنترل مي‌شد. وراثت‌پذيري خصوصي تعداد دانه در خورجين و وزن هزار دانه نسبتاً بالا بود كه نشانگر سودمندي گزينش در برنامه‌هاي اصلاح اين خصوصيات است. رقم RGS003 حايز بيشترين تركيب‌پذيري عمومي از نظر عملكرد دانه بود كه مي‌تواند به عنوان يك آزمونگر در آزمايش‌هاي تاپ‌كراس مورد استفاده قرار گيرد. دورگ 19H×Option500 بالاترين تركيب‌پذيري خصوصي و هتروزيس والد برتر را براي عملكرد دانه نشان داد كه مي‌توان آنرا براي توليد رقم دورگ در برنامه‌هاي اصلاحي آينده توصيه نمود.

Inheritance of yield and its contributing characters in rapeseed (Brassica napus L.) was studied in a 8×8 diallel cross through Griffing and Jinks-Hayman analyses. Both general combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) were highly significant for seed yield, seed weight and branches per plant, while only GCA for seeds per pod and oil content and only SCA for pods per plant and days to maturity were significant. Both Griffing and Jinks-Hayman analyses showed that seed yield, seed weight and branches per plant were genetically controlled by both additive and non-additive gene actions. Overdominance gene action was observed for seed yield and its increasing was controlled by dominant alleles. Additive gene action was important for seeds per pod and oil content, while pods per plant and days to maturity were governed by non-additive gene action. Relatively high narrow-sense heritabilities were estimated for seeds per pod and seed weight indicating that a considerable selection response is expected for these characters in breeding programs. The results suggested that RGS003 with the highest GCA for seed yield could be used as a tester in topcross trials and 19H×Option500 with the highest SCA and heterobeltiosis could be applied in hybrid breeding.