بررسي خاستگاه و سازوكار تشكيل گلاكوني هاي سازند آيتامير در جنوب شرق درگز

Study of genesis and mechanism of glauconite formation in the Aitamir Formation at south east of Dargaz

سازند آيتامير (آلبين - سنومانين) در حوضه ي رسوبي كپه داغ در شمال شرق ايران گسترش دارد. اين سازند بيشتر از ماسه سنگ، شيل، سيلتستون و چند افق پر فسيل تشكيل شده است. گلاكوني يكي از اجزاي اصلي تشكيل دهنده ي رخساره هاي سيليسي آواري اين سازند است. گلاكوني هاي اين سازند از نوع برجا و نيمه برجا هستند كه تحت شرايط فيزيكو شيميايي مناسب جانشين كوارتز، فلدسپات، خرده سنگ (چرت)، ميكا و سيمان كربناتي شده اند. جانشيني غير انتخابي، جورشدگي نسبتاَ ضعيف، همراه با فسفات، دندان ماهي و چروكيدگي در برخي گلاكوني ها از مهم ترين شواهد تشكيل گلاكوني هاي اتوكتونوس است. اين گلاكوني ها از كمي تكامل يافته به رنگ سبز كمرنگ تا بسيار تكامل يافته به رنگ سبز خيلي پر رنگ مشاهده شده است. تشكيل گلاكوني ها از نهشته هاي دريايي (سنگ ميزبان مناسب )، همراهي گلاكوني در آشفتگي هاي زيستي، حضور پلت هاي گلاكوني نارس به شكل سالم و وجود تكه هاي پراكنده گلاكوني در ماتريس به صورت هاله سبز رنگ از شواهد ديگر تشكيل گلاكوني هاي برجا است. گلاكوني هاي نيمه برجا درسازند آيتاميردرقاعده ي سطوح پيشروي دريا ديده مي شوند و با داشتن ويژگي هايي شامل حاشيه ااييدي جبه هاي آهكي پيرامون گلاكوني، گردشدگي خوب، جورشدگي نسبتا َخوب، حضور گلاكوني ها در رده بندي مورب، ميزان شكستگي پايين درگلاكوني هايي كه ناشي ازجابجايي محلي و محدود در داخل بسترحوضه هستند، قابل تشخيص اند.

Aitamir Formation (Albian-Cenomanian) crops otH in the Kopet-Dagh basin in northeast Iran. This formation is mainly composed of sandstone, shale, siltstone, and several shellbeds. One of the major components in all of the siliciclastic facies is glaucony. They are autochthonus and parautochthonus types which have formed in suitable physico-chemical conditions and replaced quartz, chert, feldspar, mica and carbonate cement. Nonselective replacement, poorly sorted, along with phosphate, fish teeth and morphological shrinkage are major evidences of autochthonus glaucony. These glauconies are pale green nascent, evolved and highly evolved. Glaucony within marine deposits (suitable host rock), associate with bioturbation, presence of pellets of nascent glaucony and debris of sparse glaucony within the matrix forms of greenhalo are others evidences of autochthonus glauconites. Characteristics of paraautochtonus glaucony, including: ooidal rims around rounded peletic glauconites, well soiled glauconys, presence of glauconites within cross lamination and low fractures in peletics glauconites due to local reworking into in early transgressive surface.