ارزيابي و تهيه نقشه‌ خطركل بيابان زايي با روش فايو- يونپ (مطالعه موردي: حوزه آبخيز قمرود)

Assessment and mapping of desertification total risk using FAO-UNEP method (Case study: Qomroud watershed)

بيابان‌زايي، به كاهش استعداد زيست¬توده و اضمحلال منابع محيطي و اكوسيستم‌ها اطلاق مي‌شود كه عوارض منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي آن سطوح و جنبه‌هاي زندگي انسان را متأثر مي‌سازد. اين تحقيق با هدف ارزيابي و تهيه نقشه بيابان‌زايي در حوزه آبخيز درياچه نمك (زيرحوزه قمرود) به وسعت 1614176 هكتار انجام شد. جنبه‌هاي بياباني‌شدن از فرايندهاي زوال پوشش گياهي، فرسايش آبي، فرسايش بادي¬، اُفت كمّي و كيفي منابع آب و شور¬شدنِ خاك، به روش فائو- يونپ تعيين شد. با تلفيق و ادغام لايه¬هاي اطلاعاتي بدست¬آمده با ميان¬گيري از وزن هر يك از جنبه¬هاي دو¬گانه بيابان¬زايي (وضعيت موجود و استعداد طبيعي)، اقدام به طبقه¬بندي بيابان¬زايي گرديد و نقشه¬هاي مزبور در محيط GIS تهيه ¬شد. فرايندهاي غالب بيابان¬زايي نيز از منظر جنبه‌هاي وضعيت موجود و استعداد طبيعي، مورد بررسي قرار گرفت و مشخص گرديد كه از منظر وضعيت موجود، بيشترين سطح را در منطقه مطالعاتي، فرايند زوال پوشش گياهي با 25/23 درصد و درجه¬ بيابان¬زايي بسيار شديد را شامل مي‌شود. ¬در فرايندهاي غالب بيابان¬زايي از منظر استعداد طبيعي، بيشترين سطح را در منطقه مطالعاتي، فرايند تخريب منابع آب با 63/59 درصد و درجه‌هاي¬ بيابان¬زايي شديد و بسيار شديد را شامل مي‌شود. طبقه¬بندي خطر كل بيابان¬زايي و تهيه نقشه آن نيز با دخالت وضعيت موجود، استعداد طبيعي و فشار انسان انجام گرديد و نتايج نشان داد كه 51/23 درصد مساحت حوضه در طبقه متوسط، 47/76 درصد در طبقه شديد و 02/0 درصد در طبقه خيلي شديد واقع شده است.

Desertification is defined as the reduction of biomass potential and degradation of environmental resources and ecosystems which affects regional and cross-regional levels of human life.Assessment and mapping of desertification in Daiyache Namak watershed with a 1614176 hectares area were considered as the aim of the current research. Desertification aspects were determined from vegetation degradation, water and wind erosion, quantitative and qualitative loss of water resources and soil salinization using FAO-UNEP method.Desertification was classified by overlaying and averaging of current status and natural capacity and all maps were made in GIS. According to the results, vegetation degradation (23.25%) and water resources degradation (59.63%) included the most area in current status and natural capacity of the study area respectively. Desertification total risk was also classified and mapped considering current status, natural capacity and human impacts and results indicated that 23.51, 76.47 and 0.02 percent of this watershed located in moderate, severe and very severe desertification classes respectively.