بررسي تاثير چراي دام بر پويايي لكه هاي گياهي

The effect of grazing on vegetation dynamics patches

پژوهش حاضر، با بررسي و اندازه¬گيري عامل¬هاي ديناميكي طول لكه¬هاي گياهي و فضا¬هاي بين لكه¬اي در دو منطقه قرق شده و خارج از قرق، تأثير چراي دام را بر تغيير ديناميك يا پويايي لكه¬اي در مراتع اينچه¬برون واقع در شمال دشت گرگان مورد مطالعه قرار داده است. جهت تحقق اين هدف، پس از انتخاب يك نقطه تصادفي به¬عنوان نقطه مبدأ در خارج از قرق، 11 ترانسكت 50 متري در يك جهت تصادفي و به صورت متوالي قرار داده شدند. به¬طوري¬كه در راستاي هر ترانسكت طول لكه‌هاي گياهي و طول فضاي عاري از پوشش يادداشت شد. نمونه¬گيري در منطقه قرق به صورتي مشابه و با استقرار 6 ترانسكت 50 متري انجام شد. نتايج حكايت از آن داشت كه از لحاظ طول لكه¬ي گياهي، طول فضاي عاري از پوشش و نسبت طول لكه¬ي گياهي به طول فضاي عاري از پوشش، در دو منطقه مورد مطالعه تفاوت معني¬داري وجود دارد و علت اين امر ناشي از چراي مفرط دام در خارج از قرق است. بنابراين با توجه به اينكه، فشار¬هاي محيطي تأثير خود را با تغيير اندازه، شكل و فراواني لكه‌هاي گياهي نمايان مي¬سازند؛ به نظر مي¬رسد بررسي تغييرات ديناميكي گياهان از طريق مطالعه تغييرات طول لكه¬هاي گياهي و فضا¬هاي بين لكه¬اي داراي دقت بالايي بوده و با صرف زمان و هزينه نسبتاً كمي قابل انجام است و علاوه بر آن، مي¬تواند به¬خوبي نماينده تغييرات ديناميكي و پويايي گياهان در پاسخ به فشار¬هاي محيطي و روند بيابان¬زايي باشد.

This research was carried out to study the effect of livestock grazing on dynamics of vegetation patches in rangelands of Incheh Boroun, North Gorgan plain. To achieve this goal, the dynamic parameters including the length of vegetation patches and bare area distances between consecutive vegetation patches inside and outside the enclosure were measured. First of all, a random point was selected outside the exclosure as starting point and then 11 transects with 50 meters length were placed in a randomized sequential order. The length of vegetation patches and free vegetation spaces were recorded along each transect. Sampling inside the exclosure was done similarly through setting up six 50-meter transect Results showed significant differences in length of vegetation patches, inter patches and ratio of vegetation patches length to inter patches length in both studied regions. Overgrazing outside the exclosure was considered for this result. Since environmental stresses reveal their impacts through changing the shape, frequency and size of vegetation patches, it seems that studying the length of vegetation patches and inter patches has high accuracy and can be done with relatively less time and costs. In addition, it could well represent dynamic changes of plants in response to environmental stresses and desertification process.