ارزيابي وضعيت بالفعل بيابان زايي، با تاكيد بر تخريب منابع خاك براساس مدل IMDPA (مطالعه موردي: آباده طشك -فارس)

Evaluation of active desertification with emphasis on the soil degradation by IMDPA model (case study: Abadeh-Tashk, Fars)

بيابان¬زايي يكي از مهمترين مسائل مناطق خشك و نيمه¬خشك در جهان است. رشد سريع جمعيت بشر و افزايش كشاورزي سبب تخريب بيشتر منابع آب و خاك شده است. از طرف ديگر بهسازي خاك بسيار وقت¬گير و گران مي¬باشد، بنابراين دانستن عوامل مؤثر در تخريب خاك و تأثيرهاي آن بر بيابان¬زايي ضروري به نظر مي¬رسد. به¬منظور بررسي شدت تخريب منابع خاك در اراضي كشاورزي منطقه آباده طشك، از مدل بيابان¬زاييIMDPA استفاده گرديد. در اين مدل براي معيار خاك 4 شاخص هدايت‌الكتريكي خاك، درصد سنگ و سنگ¬ريزه عمقي، بافت و عمق خاك در نظر گرفته شده است. به¬طوري¬كه در نمونه¬برداري و امتياز¬دهي شاخصهاي مورد بررسي از روش نمونه¬برداري شبكه¬اي- تصادفي استفاده شد، سپس براساس مدل به هر شاخص براساس تأثير آن در بيابان¬زايي وزني داده شد، همچنين با محاسبه ميانگين هندسي از امتياز شاخص¬ها و بهره¬گيري از نرم¬افزار GIS نقشه¬هاي وضعيت فعلي بيابان¬زايي مربوط به هر شاخص تهيه گرديد. سپس با تلفيق نقشه شاخص¬ها به روش ميانگين هندسي نقشه وضعيت فعلي بيابان¬زايي معيار خاك بدست آمد. نتايج بدست¬آمده نشان مي¬دهد كه 47 درصد (2212¬هكتار) از كل مساحت منطقه در كلاس كم بيابان¬زايي،43 درصد (2019هكتار) از كل مساحت منطقه در كلاس متوسط و10 درصد (467¬هكتار) از مساحت منطقه در كلاس شديد بيابان¬زايي قرار دارد.

Desertification is one of the most important problems in arid and semiarid lands of the world. Rapid growth of human population and increasing of cultivation cause the degradation of soil and water resources. In the other hand, the reclamation of soil is time consuming and very expensive; therefore, it is necessary to know the destruction factors of soil and its effects on desertification. In order to evaluate soil degradation in agricultural lands of Abade-Tashk, the IMDPA model was used. Four soil indexes rElectrical Conductivity, percent of gravel, depth and texture were applied in this model. For evaluation of soil indexes, randomized network sampling was used and then each index measured according to its effect in the model. The geometrical mean of indexes were calculated using GIS software. Desertification map of each index was prepared and then the current situation of each index obtained. The final map of desertification was prepared by combination of the index maps using mean geometrical method. The results showed that 47% of total area (2212 ha) located in low class of desertification, 43% (2019 ha) in medium class and 10% (467 ha) in high class of desertification