پارازيتوييد‌هاي شب‌پره پوستخوار ميوه پسته

شب پره پوستخوار ميوه پسته Arimania komaroffi Ragonot (Lep.: Pyrallidae) در استان كرمان به نام محلي "كراش" معروف است. بر اساس منابع موجود اين آفت در سال 1351 از روي خوشه هاي پسته در حومه رفسنجان توسط صامت جمع‌آوري شد (Samet, 1985, Entomologist’s gazette, 36: 113-115). اين حشره تا اوايل دهه 1380 اهميت اقتصادي نداشت زيرا جمعيت آن در باغ‌هاي پسته در حد پايين بود. خسارت آفت كراش پسته به تدريج در باغ‌هاي پسته رفسنجان افزايش يافت و در حال حاضر در باغ‌هاي پسته زرند و سيرجان نيز به طور محدود فعاليت دارد. اين حشره قبلاً از مناطق پسته‌كاري يزد، اصفهان و فارس نيز گزارش شده است، در عين حال در شرايط فعلي آفت عمده‌اي در آن مناطق نيست. مطالعات انجام شده در سال‌هاي اخير نشان داد كه اين آفت حداقل 3 نسل در سال توليد مي‌كند. لاروهاي شب‌پره پوستخوار ميوه پسته از پوست ميوه پسته تغذيه مي‌كنند اما در ابتداي بهار خسارت آن‌ها شبيه آفت ميوه‌خوار پسته Recurvaria pistaciicolla Danil. (Lep.: Gelechidae) مي‌باشد. لاروهاي حشره قادرند از برگ درختان پسته و همچنين درختان بنه و كسور نيز به خوبي تغذيه كنند. بررسي‌هاي صحرايي نشان مي‌دهد حداقل 3 گونه زنبور پارازيتوييد به لاروهاي كراش حمله مي‌كنند. جمعيت اين پارازيتوييدها در سال‌هاي اخير رو به افزايش است و بيشترين فعاليت آن‌ها از ماه تير تا اوايل مهر ملاحظه مي‌شود. زنبور Iconella myeloenta (Wilkinson) (Braconidae: Hymenoptera) يك پارازيتوييد انفرادي است كه به لارو شب پره پوستخوار ميوه پسته حمله مي‌كند. اين زنبور جمعيت نسبتاً مناسب و پراكنش وسيعي در باغ‌هاي پسته رفسنجان و رويشگاه‌هاي پسته وحشي (بنه و كسور) در سيرجان دارد. زنبورHabrobracon telengai Muljarskaya (Braconidae: Hymenoptera) يك پارازيتوييد گروهي است كه به لارو شب‌پره پوستخوار ميوه پسته حمله مي‌كند. جمعيت اين گونه در شرايط فعلي در باغ‌هاي پسته رفسنجان محدود است. زنبورElasmus sp. (Hym.: Eulophidae) پارازايتوييد گروهي است كه به لارو كامل كراش قبل از ورود به مرحله شفيرگي حمله مي‌كند. اين زنبور روي خوشه‌هاي آلوده پسته به آفت پوستخوار ميوه پسته فعال است و به صورت پارازيتوييد ثانويه اختياري (Facultative hyperparasitoid) به شب پره پوستخوار ميوه پسته و پارازيتوييد اوليه آن I. myeloenta حمله مي‌كند. اين اولين گزارش از زندگي زنبورهاي ذكر شده روي A. komaroffi مي‌باشد. بر اساس منابع موجود دو گونه اول تا كنون از ايران گزارش نشده‌اند. گونه‌هاي معرفي شده در اين گزارش در مراكز علمي بشرح زير مورد بررسي قرار گرفت و نمونه آن در كلكسيون‌هاي آن مراكز نگهداري مي‌شود: زنبورهاي Braconidae در موزه بوداپست در كشور مجارستان و زنبور Eulophidae در State Pedagogical University, Russia.

The pistachio fruit hull borer moth, Arimania komaroffi Ragonot (Lepidoptera: Pyrallidae) was first collected from the cultivated pistachio trees, Pistacia vera Linnaeus, of Rafsanjan, southern part of Iran by Samet (Samet, 1985, Entomologist’s gazette, 36: 113-115). It is known as “Krash” by the pistachio growers in Kerman province, Iran. The population density was remained low until late 1990 decade, however it increased up gradually thereafter. In addition to density, its distribution was also expanded through the recent years. Now, this insect occurs almost in 70% of Rafsanjan’s pistachio plantation areas the main pistachio production region of country, as well as it is causing damage in Sirjan and Zarand pistachio plantations as a patchy localized pest. It is present in the wild pistachio growing areas of Sirjan too. Our field survey showed that at least three parasitoid wasps species attack A. komaroffi, and they are active in pistachio orchards through July to September. The braconid wasp, Iconella myeloenta (Wilkinson) (Braconidae: Hymenoptera), was found as the most common solitary and primary parasitoid of A. komaroffi in Rafsanjan. It develops on A. komaroffi as a larval endoparasitoid. The parasitoid, Habrobracon telengai Muljarskaya (Hymenoptera: Braconidae), was found as a gregarious endoparasitoid for larvae of A. komaroffi. The parasitoid Elasmus sp. (Hym.: Eulophidae) was found as the second dominant parasitoid species for A. komaroffi. This is a gregarious larval ectoparasitoid of A. komaroffi, which attacks the fully developed moth larvae before pupation. In addition, it acts as facultative hyperparasitoid and attacks the braconid wasp I. myeloenta, the primary parasitoid of A. komaroffi, through its cocoon. This is the first record for the activity of above wasps on A. komaroffi. In addition, based on the available references the fist two parasitoid species have not already been reported in Iran. The voucher specimens have been deposited in the following sites; braconid species in the Budapest Museum, Hungary, and eulophid wasp in the State Pedagogical University, Russia.