چكيده فارسي :
طي سال‌هاي 1385 و 1386، علايم لكه برگي روي درختان نارون (Ulmus minor Mill.) واقع در حاشيه رودخانه‌هاي اطراف همدان با شدت نسبتاً زياد مشاهده شد. به منظور جداسازي عامل بيماري قطعاتي از برگ‌هاي آلوده پس از ضدعفوني سطحي با هيپوكلريت سديم 1-5/0 درصد روي محيط‌هاي كشت PDA (potato-dextrose agar, Merck) و MEA (malt extract agar, Merck) قرار داده شدند. مشاهده برگ‌هاي آلوده از طريق تهيه مقاطع عرضي با استفاده از تيغ در زير بينوكولر و سپس قرار دادن در كاتن بلو و آب انجام شد. بر اساس بررسي منابع (5, 6) گونه تليومورفي Platychora ulmi (Schleich.: Fr.) Petr. شناسايي شد. مرحله غير جنسي اين قارچ هم Piggotia ulmi (Grev.) Keissl. شناسايي شد. نمونه‌هاي خشك با شماره IRAN 14283 F در مجموعه قارچ‌هاي وزارت جهاد كشاورزي ("IRAN") نگهداري مي‌شوند. به منظور بررسي زيست‌شناسي قارچ بيماري‌زا، ضمن نمونه‌برداري از برگ‌هاي آلوده درختان در طول تابستان، برگ‌هاي خزان يافته در پاييز جمع‌آوري و در گودالي به ابعاد
60 ? 120 سانتي‌متر و عمق 10 سانتي‌متر كه توسط يك تور سيمي پوشيده شده بود، ريخته شدند و در فواصل زماني مختلف مورد بررسي قرار گرفتند. در ماه فروردين لام‌هاي آغشته به وازلين روي تور سيمي پوشاننده گودال قرار داده شدند تا زمان رها سازي آسكوسپورها تعيين شود. با توجه به عدم رشد اين قارچ روي محيط كشت، توصيف مراحل جنسي و غير جنسي بر اساس مطالعه مستقيم نمونه‌هاي آلوده گياه به صورت زير انجام مي‌گيرد: گونه
Platychora ulmi يك قارچ آسكوميستي داراي استروماي سياهرنگ به پهناي حداكثر تا 5/0 ميلي‌متر مي‌باشد كه به صورت انفرادي يا تجمعي و بالشتك مانند در زير اپيدرم تشكيل مي‌شود (شكل 1، A) و داراي چندين حفره (سودوتسيوم) كروي تا تقريباً كروي با استيول پاپيل مانند و ابعاد 120-80 ميكرومتر مي‌باشد (شكل 1، B-D). استروماي اين قارچ شامل سلول‌هايي با ديواره ضخيم، به رنگ قهوه‌اي تيره، به اشكال منظم زاويه‌دار (textura angularis) و به ابعاد 11-5 ميكرومتر مي‌باشد (شكل 1، E). آسك‌ها كه از هيمنيوم قاعده‌اي سودوتسيوم‌ها منشا مي‌گيرند، استوانه‌اي، به ابعاد 8-5 ? 60-50 ميكرومتر، داراي پايه كوتاه و ديواره دو جداره‌اي (bitunicate) هستند (شكل 1، F-H). سودوپارافيزهاي نخي شكل، بي‌رنگ و منشعب هم در ميان آسك‌ها مشاهده مي‌شوند. آسكوسپورها كه به تعداد 8 عدد و به صورت يك رديفي مورب (obliquely uniseriate) و بندرت دو رديفي (biseriate) در داخل آسك‌ها مشاهده مي‌شوند، تخم مرغي شكل، داراي اندازه 5-4 ? 12-10(-8) ميكرومتر، بي‌رنگ تا قهوه‌اي روشن و داراي يك جداره عرضي در نزديكي انتهاي پاييني (به سمت پايه آسك) هستند (شكل 1، I, J). مرحله غير جنسي اين قارچ، Piggotia ulmi، داراي اندام كنيديوم‌زا از نوع آسروول مي‌باشد. آسروول‌هاي اين قارچ زير كوتيكولي، مسطح يا تا حدي بالشتك مانند و به رنگ سياه هستند. سلول‌هاي كنيديوم‌زا انفرادي، داراي يك جداره در نزديكي قاعده، به رنگ قهوه‌اي روشن، با سطح صاف، استوانه‌اي شكل و مستقيم، از نوع هولوبلاستيك و آنليديك (annellidic) و به ابعاد 4-5/3 ? 15-10 ميكرومتر هستند (شكل 1، K, L). كنيديوم‌ها هم استوانه‌اي، به رنگ قهوه‌اي روشن، بدون جداره، داراي ديواره نازك، سطح صاف، انتهاي گرد و پايه مسطح (truncate) و اندازه 5-4 ? 9-5/7 ميكرومتر مي‌باشند (شكل 1، M). بررسي‌هاي زيست‌شناسي اين قارچ نشان داد كه عليرغم آغاز آزاد شدن آسكوسپورهاي بالغ در اواسط ارديبهشت ماه، اولين علايم بيماري در اواخر تير ماه به شكل لكه‌هاي سبز روشن تا زرد به قطر 3-2 ميلي‌متر در سطح رويي برگ‌هاي نارون ظاهر مي‌شود. در نيمه دوم مرداد ماه لكه‌ها وضوح بيشتري پيدا كرده و در وسط لكه‌ها نقاط تيره و برجسته‌اي متشكل از يك يا چند آسروول تشكيل مي‌شود. با پيشرفت بيماري در طول تابستان بافت استرومايي سياهرنگ قارچ به صورت كاملاً برجسته در سطح لكه‌ها و زير اپيدرم گسترش مي‌يابد. سرانجام در پاييز با خزان برگ‌هاي آلوده و كاهش دما مرحله جنسي قارچ به تدريج و به صورت سودوتسيوم‌هايي در بافت استرومايي در محل لكه‌ها شكل مي‌گيرد و در اواخر دي ماه سودوتسيوم‌ها به تعداد نسبتاً زياد در بافت استرومايي مشاهده مي‌شوند. قارچ Platychora ulmi موجب ايجاد لكه‌هاي برگي روي گونه‌هاي مختلف نارون از قبيل Ulmus campestris L.، U. glabra Huds.، U. minor، U. montana Stokes و U. procera Salisb. در سرتاسر جهان
مخصوصاً در كشورهاي اروپايي مي‌شود (1, 2). در ايران هم اين قارچ از
U. carpinifolia Borkh. در كلاردشت، مشهد و تبريز (3, 7) و از Ulmus sp. در كرج (4) گزارش شده است. اين نخستين گزارش از حضور Platychora ulmi روي U. minor در همدان و شرح زيست‌شناسي آن مي‌باشد.
چكيده لاتين :
During 2006-07, extensive leaf spot symptoms were observed on elm trees
(Ulmus minor Mill.) existed on river sides around Hamedan. In order to isolate the pathogenic agent, several pieces of infected leaves were plated on PDA (potato-dextrose agar, Merck) and MEA (malt extract agar, Merck) after surface disinfection with 0.5-1% sodium hypochlorite Microscopic slides of the hand-sectioned specimen were prepared in cotton-blue and water and studied subsequently. According to literatures review (5, 6) the teleomorphic fungus was identified as Platychora ulmi (Schleich.: Fr.) Petr., with the anamorphic stage known as Piggotia ulmi (Grev.) Keissl. The specimens are preserved in the mycological herbarium of Ministry of Jihad-e-Agriculture ("IRAN") as IRAN 14283 F. Biological studies were carried out by periodic examination of infected leaves during the summer and also fallen leaves gathered in 120×60cm hole (10 cm depth) which has been covered with a wire net. At the early of April, spore traps (slides covered with grease) were applied on wire net to determine the initiation of ascospores discharging. Since the fungus isolation on culture media did not succeed, both teleomorphic and anamaorphic stages are described here based on direct observation of infected leaves as follows: Platychora ulmi is an ascomycetous fungus with black, up to 0.5 mm broad, sub-epidermal, solitary to aggregated, cushion-shaped and multi-locular stromata (Fig. 1A), with each locule (pseudothecium) globose to subglobose, 80-120 ?m diam., provided with a papillate ostiole (Fig. 1B-D). Fungus stroma is composed of thick-walled, dark brown, angular (Textura angularis), 5-11 ?m cells (Fig. 1E). Asci arising from pseudothecia basal hymenioum, bitunicate, cylindrical, 8-spored, short stipitate, 50-60×5-8 ?m (Fig. 1F-H); pseudoparaphyses filiform, hyaline and branched; ascospores obliquely unisereiate, ovoid, (8-)10-12×4-5 ?m, hyaline to pale brown at maturity, with a transverse septum near the lower end (Fig. 1I, J). The anamorphic stage, Piggotia ulmi, has sub-cuticular, acervular, black, applanate to pulvinate conidiomata. Conidiogenous cells solitary, septate only near the base, pale brown, smooth, cylindrical, straight, holoblastic, annellidic, 10-15×3.5-4 ?m (Fig. 1K, L); conidia cylindrical, pale brown, asepatate, thin-walled, smooth, 7.5-9×4-5 ?m, with rounded apex and truncated base (Fig. 1M). The biological studies revealed that despite the initiation of mature ascospores discharging at the early of May, the first disease symptoms appear as 2-3 mm broad, pale green to yellow spots on leaves upper surface in the last days of July. At the early of August, when the spots become more vivid, dark and raised area containing one to several acervuli appear. As the disease progress during summer, the fungus black, pulvinate and sub-epidermal stromata form at the positions of spots. Finally in autumn, when the temperature decreases and the infected leaves fall, pseudothecia appear gradually in stromata. The greatest number of pseudothecia could be observed during the last days of January. Platychora ulmi causes leaf spots on various elm trees including Ulmus campestris L., U. glabra Huds., U. minor, U. montana Stokes and U. procera Salisb. throughout the world, especially in European countries (1, 2). In Iran, it has been already reported on U. carpiniflolia Borkh. in Kelardasht, Mashhad and Tabriz (3, 7) and Ulmus sp. in Karaj (4). This is the first report of its occurrence on U. minor in Hamedan with its biological aspects declaration.
