نقش همگرايي سامانه‌هاي فشار بر رخداد توفان‌هاي غباري استان خوزستان

نقش همگرايي سامانه‌هاي فشار بر رخداد توفان‌هاي غباري استان خوزستان

امروزه، يكي از پديده‌هاي بحث‌انگيز آب‌وهوايي‌‌؛ توفان‌هاي غباري غرب و جنوب غرب ايران است. در اين پژوهش با بررسي ميزان افق ديد از صفر تا 10000 متر، در مجموعه 6 ايستگاه هواسنجي از استان خوزستان طي سال‌هاي 1374 تا 1378، رخداد روزانه غبار با شناسه (06) استخراج شد. نخستين نتايج، نشانگر وقوع 288 توفان غباري بود كه همگي در دوره ي گرم سال يعني فاصله‌ي زماني ارديبهشت تا مهرماه رخ داده‌اند. از اين مجموعه بر پايه ي بيشينه دوام و گسترش مكاني، تعداد 10 توفان شاخص تعيين شد كه با تهيه و بررسي نقشه‌هاي روزانه ي هوا طي روزهاي غبارآلود، الگوهاي همديد سامانه‌هاي فشار موثر در ترازهاي پايين ومياني جو براي روزهاي آغازين، اوج و پاياني هر توفان طراحي شد. مقايسه ي الگوهاي روزهاي آغازين عموم توفان‌هاي غباري با روز اوج هر توفان در تراز درياي آزاد، نشانگر نزديك شدن همزمان دو سامانه‌ي كم فشار ايران- پاكستان و سامانه ي پرفشار آزور به ترتيب از خاور و باختر سرزمين مورد پژوهش به همديگر بود. احراز اين نزديكي در ترازهاي بالا شامل 850 و 700 هكتوپاسكال در جنوبغرب ايران كه از جمله نتايج آن افزايش شيب فشار و بالتبع ناپايداري جوي روي خوزستان بود؛ با كاهش افق ديد درعموم شهرهاي موردمطالعه طي روزهاي اوج هماهنگ بود. همچنين استخراج سمت باد از نقشه‌هاي ‌NCEP در تراز 700 هكتوپاسكال و تراز درياي آزاد، وقوع جريان‌هاي هواي شمال غربي از شرق عراق و جريان‌هاي هواي غربي ازشمال عربستان و در نتيجه انتقال غبار از سطح بيابان‌هاي برهنه و بي‌گياه اين مناطق را تاييد كرد.

Today, one of the controversial climate phenomenons is the dust storms of west and south west part of Iran. In this study, through the review of horizon view of zero up to 1000m in six barometer stations of Khuzestan province during the years of 1995 up to 1999 , the daily event of dust with id (6) was extracted. The first results represented the occurance of 288 dust storms which all happened in the warm period of the year, i.e. from the end of April until September. From this group based on maximum durability and spatial spread, 10 index storms were determined, which through preparing and analyzing weather maps during dusty days, synoptic patterns of effective pressure systems in low and medium levels for the starting, peak and ending days of each storm were designed. Comparing the pattern of starting days of most of dust storms with peak day of each storm at the level of open sea ,indicates the simultaneous approaching of the two low pressure systems of Iran-Pakistan and high pressure system of Azor respectively from east and west of the under study area. Attainment of this approaching at high levels including 850 & 7oo Hecto pascal at the southeast of Iran which its results were the increase of pressure gradient and consequently atmospheric instability on Khuzestan, was coordinated with decreasing the horizon of view in most of the under study cities during the peak days. Also, extracting the wind direction from NCEP maps at elevation of 700 Hecto pascal and open level, confirms the occurance of north west air flows from east of Iraq and west air flows from north of Arabistan and thereby transferring dust from surface of naked deserts of this area.