مطالعه اثر تنش شوري و نوع نمك بر جوانه‌زني و رشد گياهچه چهار گياه دارويي شنبليله، كنجد، شاهدانه و زنيان

اين آزمايش در محيط كنترل شده به منظور بررسي درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، طول ساقه‌چه و ريشه‌چه چهار گياه دارويي شنبليله (Trigonella foenum-graecum L.)، كنجد (Sesamum indicum L.)، شاهدانه (Cannabis sativa L.) و زنيان (Carum copticum (L.) C. B. Clarke) در شرايط پتانسيل منفي با استفاده از نمكهاي كلرور سديم، كلرور كلسيم و مخلوط نمكهاي كلرور سديم + كلرور كلسيم به نسبت مولي 5 به يك انجام شد. تيمارها شامل جوانه‌زني بذرها در آب مقطر به‌عنوان شاهد و سه تيمار پتانسيل منفي شامل 37/0-، 59/0- و 81/0- مگاپاسكال بود. آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي و به صورت فاكتوريل در پتري‌ديش‌هايي به قطر 11 سانتي‌متر با 30 عدد بذر در شش تكرار اجرا گرديد. واكنش فرايند جوانه‌زني گياهان به پتانسيل منفي آب و نوع نمك ايجادكننده پتانسيل منفي، متفاوت بود. به‌طوري كه پتانسيل منفي آب و نوع نمك ايجادكننده پتانسيل منفي هيچ‌گونه تأثير منفي بر جوانه‌زني بذر گياه كنجد نداشت ولي جوانه‌زني بذر ساير گياهان بشدت تحت تأثير پتانسيل منفي آب و نوع نمك قرار گرفت. در پتانسيل منفي 81/0- بيشترين درصد جوانه‌زني مربوط به بذر كنجد با 99% و كمترين درصد جوانه‌زني مربوط به بذرهاي گياهان شنبليله و زنيان با جوانه‌زني دوازده درصد بوده است. نوع نمك ايجادكننده پتانسيل منفي بر جوانه‌زني بذرها تأثير داشت، به‌طوري كه در پتانسيل‌هاي منفي ايجاد شده با مخلوط نمكهاي كلرور سديم + كلرور كلسيم (به نسبت مولي 5 به يك) به‌ويژه پتانسيل‌هاي منفي بالا فرايند جوانه‌زني نسبت به ساير نمكها به‌طور معني‌داري بيشتر بود. در كنجد سرعت جوانه‌زني تحت تأثير پتانسيل منفي محيط جوانه‌زني و نوع نمك ايجادكننده آن قرار نگرفت، در حالي كه سرعت جوانه‌زني بذر ساير گياهان تحت تأثير پتانسيل منفي محيط جوانه‌زني قرار گرفت. سرعت جوانه‌زني در پتانسيل‌هاي منفي 59/0- و 81/0- ايجاد شده با نمك كلريد كلسيم بيشتر كاهش يافت. اگرچه پتانسيل منفي آب ايجاد شده با نمكهاي مختلف تأثير منفي بر جوانه‌زني بذر كنجد نداشت اما رشد گياهچه‌هاي كنجد بشدت تحت تأثير پتانسيل منفي آب قرار گرفت.