مروري بر تهيه طرح هاي كالبدي منطقه اي در ايران

مشكلات ناشي از رشد شديد جمعيت و در پي آن گسترش نامنظم و بي‌قاعده مراكز سكونتي و فعاليتي بويژه در شهرها باعث شد تا انديشه طرح‌هاي كالبدي ملي و منطقه‌اي براي برنامه ريزي توسعه پايدار سكونتگاه‌ها و مديريت خردمندانه سرزمين در سال‌هاي گذشته مطرح شود. سه هدف مشخص اين طرح‌ها "بررسي تناسب زمين‌ها براي گسترش آينده شهرهاي كنوني و ايجاد شهرها و شهرك‌هاي جديد، پيشنهاد شبكه شهري آينده كشور و منطقه بندي سراسر سرزمين به معناي تعيين كاربري هاي مطلوب زمين‌هاي كشور و مقررات تفكيك و ساخت‌وساز در هريك از آن‌ها؛ براي پاسخگويي به مشكلات فوق" تعيين شد. پس از تهيه و تصويب طرح كالبدي ملي، مطالعات طرح‌هاي منطقه‌اي به عنوان طرح هاي پايين دست در دستوركار معاونت معماري و شهرسازي وزارت مسكن قرار گرفت. مطالعات طرح‌هاي كالبدي منطقه‌اي، به عنوان دومين سطح از سطوح طرح‌هاي كالبدي، از سال 1374 آغاز شد. باتوجه به مشترك بودن هدف‌هاي طرح‌هاي كالبدي منطقه‌اي با طرح كالبدي ملي، فرق ميان اين دو سطح از مطالعه را، انتظارات از مطالعات منطقه‌اي تعيين مي‌كند. اين انتظارات عبارتند از: دقيق‌تر كردن، كامل كردن و گسترده‌تر كردن دامنه مطالعات نسبت به مطالعات ملي. با توجه به گستردگي موضوع، استفاده از طيف وسيع امكانات اطلاعاتي، پردازش و تحليل‌هاي مختلف در طرح‌هاي كالبدي، امري اجتناب‌ناپذير محسوب مي شود. از آغاز تهيه طرح‌هاي كالبدي منطقه‌اي در مركز مطالعات ‌و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران، طرح پنج منطقه از مناطق دهگانه را، تهيه كرده و به تصويب شوراي‌عالي معماري و شهرسازي رسانده است. در اين مقاله به طور اجمال طرح هاي كالبدي ملي و منطقه‌اي، روش‌هاي تهيه، نقاط قوت و ضعف و مسايل و مشكلات پيشروي اين قبيل طرح‌ها بررسي مي‌شوند.

Severe problems from rapid population growth and erratic and irregular expansion of urban and rural settlement, particularly urban centers led to the idea of physical plans for national and regional sustainable development planning and wise land management in past years to be considered. To respond to these problems, three objectives of this project was determined: review the appropriateness of land for future expansion of the current cities and towns and new cities, offer countryʹs future urban network and land zoning for determining the countryʹs desirable lands and Land division, and construction regulations for each of them. After preparation and approval of national physical plan, regional plans must be studies as downstream projects. Studies of regional physical plans, as the second level of physical plan began since 1374 (1995). Considering the common goals of national physical plan with regional physical plan, the difference between these two levels of study was expectations from regional studies. These expectations are: to make accurate, complement and broadening the range of studies than national studies. Using an extensive range of information, processing and analysis of physical plans are considered inevitable. From the beginning of preparation of regional physical plans in Iranʹs urban and architecture research center (UARC), five regional plans of ten regions has been prepared and ratified. This article overview and introduces national and regional physical plans, preparation techniques and problems, and describes strengths and weaknesses of these projects