زيست شناسي سرخرطومي ساقه‎خوار تاج‎خروس Hypolixus pica (Fabricius)، عامل بيوكنترل علف هرز تاج‎خروس ريشه قرمز، Amaranthus retroflexus L. در دزفول

A Study of the Biology of Amaranth Stem-Boring Weevil, Hypolixus pica (Fabricius) on Red Root Pigweed, Amaranthus retroflexus L. in Dezful

زيست شناسي سرخرطومي ساقه‎خوار تاج خروس Hypolixus pica (Fabricius) روي تاج‎خروس ريشه قرمز Amaranthus retroflexus L. در شرايط طبيعي در باغ‎هاي مركبات در دزفول بررسي شد. بوته‎هاي تاج‎خروس ريشه قرمز در زمين اصلي به صورت تكي در داخل يك قفس چوبي به ابعاد 50×50×100 سانتي‎متر و پوشيده شده با توري ريز قرار گرفتند. در هر قفس سه تا چهار عدد سرخرطومي نر و ماده رهاسازي شد و بعد از سه تا چهار روز سرخرطومي‎ها از قفس خارج شده و رشد مراحل مختلف سرخرطومي تا خروج حشرات كامل بررسي شد. اين حشره 3 نسل در سال توليد كرد و نسل سوم در حقيقت نسل زمستان‎گذران بود. در شرايط طبيعي طول دوره رشد تخم و شفيره نسل دوم سرخرطومي به ترتيب 3 و 84/0±86/8 روز و طول دوره رشد تخم و شفيره نسل سوم سرخرطومي به ترتيب 49/0±55/3 و 47/0±33/10 روز بود. طول دوره نسل دوم و سوم سرخرطومي H. pica از تخم تا حشره كامل به ترتيب برابر با 01/4±68/44 و 67/4±88/50 روز بود. زمستان‎گذراني سرخرطومي به صورت لارو سن آخر (چهارم) يا حشره كامل بود. حشره ماده در ساقه تخم‎گذاري مي كند و روي آن را با ماده سياه رنگي مي‎پوشاند. لاروها درون ساقه از بالا به پايين حركت كرده و درون ساقه تونل ايجاد مي كنند. در محل تشكيل لارو سن آخر در ساقه گال‎هايي ايجاد مي‎شود. حشره كامل پس از تشكيل شدن از درون ساقه تغذيه كرده، سپس در بالاي گال سوراخي ايجاد كرده و از ساقه خارج مي‎شود. حشره كامل پس از خروج از گياه از حاشيه برگ‎ها و بذور تاج‎خروس ريشه قرمز نيز تغذيه كرده و از اين طريق نيز به گياه خسارت وارد مي‎كند.

Biology of amaranth stem-boring weevil, Hypolixus pica (Fabricius) on red root pigweed, Amaranthus retroflexus L. was investigated under natural conditions in a citrus orchard in Dezful. Each red root pigweed was covered by a wooden cage of 50x50x 100cm dimentions screened by muslin. Three to four adult females and males were introduced into each cage. After 3-4 days past the weevils were removed and the biology of the insect in its immature stages investigated. The insect bore three generations. Under natural conditions the duration of egg and pupa of the second generation were 3 and 8.86±0.84 days and the duration of egg and pupa of the third generation 3.55±0.49 and 10.33±0.47 days, respectively. The developmental time of the second and third generations lasted 44.68±4.01 and 50.88±4.67 days, respectively. The weevil was found to overwinter as either its last larval instar (fourth) or as adults. Females laid eggs in stems covering them by a black secretion. The larvae moved downwards, tunneling the stem. The adult stage made a hole above the gall and left the stem. The adult stage insect damaged the leaves and the seeds of A. retroflexus as well.