بررسي نقش عوامل اجتماعي بهره برداران بر ميزان مشاركت آنان در اجراي طرح هاي مرتعداري (مطالعه موردي: مراتع شهرستان قايم شهر)

The role of social factors on ranchers participation in range management plans (Case study: Rangeland of Ghaemshahr)

بررسي نقش عوامل اجتماعي بهره¬برداران بر ميزان مشاركت آنان در اجراي طرح¬هاي مرتعداري (مطالعة موردي: مراتع شهرستان قائم¬شهر) فاطمه روحي ، حميد اميرنژاد* ، قدرت اله حيدري و جمشيد قرباني4 تاريخ دريافت: 10/8/88 – تاريخ پذيرش: 17/6/89 چكيده مراتع كشور با وسعت 86 ميليون هكتار بيش از 53 درصد از مساحت كشور را در بر مي‌گيرد. اقتصاد بخش قابل توجهي از خانوارها، به مراتع وابسته است، از اين¬رو مشاركت بهره¬برداران در طرح‌هاي اصلاحي و احيايي مرتع به¬عنوان رويكرد جديد در مديريت منابع طبيعي امري ضروري است. هدف اين مطالعه بررسي و تعيين عوامل اجتماعي مؤثر بر مشاركت بهره¬برداران در اجراي طرح¬هاي مرتعداري شهرستان قائمشهر با استفاده از آزمون همبستگي كاي‌اسكوير و رهيافت مدل رگرسيوني لوجيت است. در اين مطالعه عواملي مانند سن، شغل، تعداد افراد تحت تكفل، تحصيلات، مالكيت زمين، سابقة بهره¬برداري از مراتع و آگاهي از طرح‌هاي مرتعداري بررسي شد. نمونة آماري، بهره¬برداران طرح¬هاي مرتعداري در 29 سامان عرفي شهرستان قائمشهر بود كه 50 بهره¬بردار از مراتع ييلاقي و قشلاقي اين شهرستان بر اساس روش نمونه¬گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. يافته¬هاي اين مطالعه نشان داد كه بيشترين كشش در ميان عوامل اجتماعي مربوط به ميزان آگاهي بهره¬برداران از طرح‌هاي مرتعداري است، به¬طوري‌كه با افزايش يك درصدي آگاهي از طرح‌هاي مرتعداري، احتمال افزايش مشاركت بهره¬برداران، 04/3 درصد افزايش مي¬يابد. همچنين، با افزايش آگاهي از طرح‌هاي مرتعداري، احتمال مشاركت بهره¬برداران 58/0 واحد افزايش خواهد داشت. متغير سن، اثر منفي و معني¬داري را در مشاركت بهره¬برداران براي اجراي طرح¬هاي مرتعداري نشان داد كه به نظر مي¬رسد با وجود سابقه و تجربة بالاي آنها عدم توانايي جسمي بر ميزان مشاركت كمتر آنها مؤثر بوده¬ است. واژه¬هاي كليدي: مشاركت، عوامل اجتماعي، طرح¬هاي مرتعداري، الگوي رگرسيوني لوجيت، قائم‌شهر

More than 53 percent of Iran area is covered by rangelands. The economy of noticeable.number of families depends on rangeland ecosystems. Therefore, the participation of ranchers in rangeland improvement and reclamation projects is needed. The purpose of this study was to analyze and determine the effective social factors on ranchers participation in range management plans in Ghaemshahr county using x2 correlation test and Logit regression. In this study factors such as age, job, education, land ownership and knowledge about range management plans were used. Based on simple randomized sampling, 50 ranchers from 29 traditional (common) units were selected from summer and winter rangelands of Ghaemshahr county. The findings of this research showed that among understudy social factors degree of knowledge of ranchers about range management plans was the most graceful one to absorb their participation in mentioned plans. Results revealed that 1 percent increase in degree of knowledge leads to 3.04 percent increase in ranchers participation. In other words, ranchers participation would increase by 0.58 units if their knowledge about range management plans increases. It was cleared that age had a significant negative effect on ranchers participation. Despite their high experience in range management, this may be is due to their physical disability for participation