تغييرپذيري ميزان توليد رسوب از تيمارهاي مرتعي قرق كوتاه‌مدّت و چراي آزاد در مراتع ييلاقي كدير

Sediment yield variability in free grazing and short term exclosure treatments in Kodir summer rangeland

تغييرپذيري ميزان توليد رسوب از تيمارهاي مرتعي قرق كوتاه‌مدّت و چراي آزاد در مراتع ييلاقي كدير سيّدحميدرضا صادقي *، كبري محمّدپور و قاسم¬علي ديانتي¬تيلكي تاريخ دريافت: 10/7/88 – تاريخ پذيرش: 25/5/89 چكيده تخريب اراضي، فرسايش خاك و توليد رسوب مراتع از مشكلات جدّي كشورهاي در حال توسعه محسوب مي¬شود. در همين راستا تيمارهاي مختلف مديريّتي براي كاهش پيامدهاي ناشي از آنها صورت مي¬گيرد. حال آن¬كه ارزيابي نقش تيمارهاي مورد بررسي در مهار پيامدهاي مذكور كمتر مورد توجّه قرار گرفته است. از اين¬رو تحقيق حاضر به¬منظور بررسي اثر مديريت قرق كوتاه¬مدّت و چراي آزاد بر ميزان توليد رسوب بخشي از مراتع ييلاقي كدير واقع در جنوب شرقي نوشهر در ارتفاعات البرز مركزي به¬عنوان نماينده¬اي از شرايط عمومي حاكم بر مراتع ييلاقي شمال كشور مورد توجّه قرار گرفت. ميزان رسوب توليد شده در پلات¬هاي آزمايشي 25/0 متر مربّع و با سه تكرار در هر ماه با استفاده از باران¬ساز با شدّت 6/1 ميلي¬متر در دقيقه اندازه¬گيري شد. سپس ميزان رسوب توليد شده در هر بارش در هر كدام از تيمارها با استفاده از تجزية واريانس و مقايسة عملكرد تيمارها با استفاده از آزمون دانكن انجام شد. تجزيه و تحليل مقادير رسوب خروجي از پلات¬هاي دو تيمار مؤيد اختلاف معني¬دار ميانگين آنها در سطح اعتماد بيش از 95 درصد بود. همچنين نتايج نشان داد كه ميزان وزن و غلظت رسوب از تيمار چراي آزاد به¬طور متوسّط 62/1 برابر ميزان وزن و غلظت رسوب در تيمار قرق كوتاه¬مدّت است. واژه¬هاي كليدي: ارزيابي برنامه‌هاي حفاظت خاك، توليد رسوب، چراي آزاد، قرق كوتاه مدّت، مراتع ييلاقي كدير

Land degradation, soil erosion and sediment yield are important problems in developing countries. Towards this, different managerial treatments are being used to alleviate consequent impacts. How even, evaluated of effectiveness of study treatments in controlling after said resultants has been take in to account. The result study was therefore formulated to study the role of free grazing and short term exclosure treatments on sediment yield in a part of Kodir summer rangeland located in south eastern of Nowshahr, central Alborz highlands, as a representative for Iranian Northern summer rangelands. The sediment yield was measured in 0.25 m2- square plots by applying rainfall simulators with 1.6 mm.min"1 intensity. The results were them compared on storm basis with the help of ANOVA and Tukey test. The results of the study verified the significant difference (p< 0.005) in mean values of sediment yield and concentration. The results also revealed that the rate of sediment yield and concentration in free grazing was almost 1.62 times more than these reported for short term exclosure treatment.