بررسي تغييرات تنوع گونه اي مراتع شرق سمنان در ارتباط با عوامل محيطي

Species diversity changes as affected by environmental factors in East Semnan rangelands

چكيده هدف از اين تحقيق بررسي تغييرات تنوع گونه‌اي در ارتباط با عوامل محيطي و مقايسه شاخص هاي تنوع در سطح تيپ‌هاي پوشش گياهي است. اين بررسي در مراتع شرق سمنان به مساحت 74000 هكتار انجام شد. براي جمع آوري اطلاعات پوشش گياهي در هر واحد، نمونه برداري در طول 3 ترانسكت 750 متري انجام شد. در طول هر ترانسكت 15 پلات با ابعادي كه به روش حداقل سطح تعيين شد، به فاصله 50 متر قرار داده شد. در هر پلات نوع گونه هاي موجود و درصد پوشش گياهي تعيين شد. همچنين در ابتدا و انتهاي هر ترانسكت از عمق 20-0 و 80-20 سانتي متر نمونه خاك برداشت شد و خصوصيات خاك شامل بافت، درصد سنگريزه‏، آهك، رطوبت قابل دسترس، گچ، اسيديته و هدايت الكتريكي اندازه‌گيري شد. همچنين در منطقه نمونه‌برداري، شيب و ارتفاع از سطح دريا نيز تعيين شد. بعد از جمع‌آوري داده‌ها، شاخص هاي تنوع، غناي گونه اي و يكنواختي در سطح هر تيپ گياهي محاسبه و با استفاده از تجزيه واريانس يكطرفه تحليل شد. نتايج حاصل از محاسبه شاخص هاي غنا و تنوع به جز شاخص غناي منهينك نشان داد كه تيپ H. strobilaceum داراي كمترين مقدار با توزيع هندسي و تيپ Ar. aucheri-As. spp.-Br. tomentellus با توزيع لوگ نرمال داراي بيشترين مقدار تنوع و غناست. شاخص هاي يكنواختي كامارگو و سيمپسون تيپ H. strobilaceum را با بيشترين يكنواختي و تيپ S. rosmarinus را با كمترين يكنواختي معرفي كردند. همچنين نتايج نشان داد كه املاح گچ، EC، بافت خاك، آهك و سنگريزه بيشترين تاثير را بر تنوع گونه اي دارند. واژه هاي كليدي: تنوع گونه اي، لوگ نرمال، توزيع هندسي، مراتع سمنان، عوامل محيطي

This research aimed to investigate changes in plant diversity as affected by environmental factors in an area of 74,000 ha of East Semnan rangelands. Vegetation in each site was studied using 15 quadrates (with appropriate size) located along 3 transects, each 750m in length. In each quadrate, all species were recorded and their vegetation cover estimated separately. In order to determine soil properties, soil samples were taken at the beginning and at the end of each transect from two depths of 0-20 cm and 20-80 cm. Finally, physiographic parameters such as slope and elevation were recorded for studied sites. For data analysis, species richness and evenness were calculated using different diversity indices and the differences between various vegetation types were tested using one-way ANOVA followed by a multiple comparison test. The results for all calculated diversity indices and richness, except for the Manhinak index, showed that vegetation type of Artemisia aucheri- Astragalus spp-Bromus tomentellus is the most diverse type whereas the vegetation type of Halocnemum strobilaceum is the less diverse one. Based on Kamargo and Simpson indices, vegetation type of Halocnemum strobilaceum had the largest evenness index while the vegetation type of Sidlitzia rosmarinus had the lowest evenness index. In addition, the results showed that species diversity in various vegetation types was mainly affected by soil properties such as soil texture, EC and also the gypsum, lime and gravel content of the soil.