مقايسه تثبيت نيتروژن و مقاومت به خشكي شش گونه يونجه يكساله در شرايط آزمايشگاهي

Comparison of nitrogen fixation and drought stress in six species of annua) medics in lab condition

چكيده اثرات تثبيت نيتروژن و تنش خشكي در گونه‌هاي مختلف يونجه‌هاي يكساله به جهت عملكرد توليد و حاصلخيزي خاك‌ متفاوت است. در اين تحقيق 6 گونه يونجه يكساله شامل: Medicago orbicularis، M. polymorpha،M. radiate M. littoralis، M. rigidula و M. truncatula كه توانايي خوبي در سازگاري با اقليم، توليد علوفه و افزايش حاصلخيزي خاك دارند، انتخاب شدند. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. در تنش خشكي 4 سطح مختلف ظرفيت مزرعه‌اي به ترتيب 100، 75، 50 و 25 درصد در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه مقدار تثبيت نيتروژن توسط گونه‌هاي مختلف متفاوت است. حداقل تثبيت نيتروژن به ميزان 45/68 كيلوگرم در هكتار توسط يونجه هلالي بود، در حالي كه بيشترين ميزان تثبيت نيتروژن توسط يونجه سربريده برابر 27/132 كيلوگرم در هكتار شد. با توجه به پتانسيل توليد بيولوژيك نيتروژن توسط يونجه‌هاي يكساله، اين موضوع از ديدگاه اقتصادي قابل اهميت است. يونجه‌هاي سربريده و ساحلي بيشترين ميزان تثبيت نيتروژن را داشتند، بنابراين مي‌توان آنها را در مناطق مستعد در سيستم تناوب غلات و بقولات قرار داد. كمترين اثر تنش خشكي بر وزن خشك اندام هوايي مربوط به يونجه لخت به ميزان 1891 كيلوگرم در هكتار بود. حداكثر ارتفاع بوته معادل 71/40 سانتي‌متر به يونجه ساحلي تعلق داشت. حداكثر وزن خشك ريشه به ميزان 8/798 كيلوگرم در هكتار مربوط به يونجه لخت شد. بيشترين نسبت وزن خشك اندام‌هاي هوايي به ريشه معادل 68/4 مربوط به يونجه تكمه‌اي بود، بنابراين گونه يونجه لخت، گونه مناسبي براي كشت در شرايطي است كه تنش آبي وجود دارد. واژه‌هاي كليدي: يونجه‌هاي يكساله، تثبيت نيتروژن، تنش خشكي، عملكرد.

Nitrogen fixation and drought stress effects is different in species of annual medics according to productivity and soil fertility. Chosen for experiment are six species of annual medics such as: Medicago orbicularis, M. polymorpha, M. radiate, M. littoralis, M. rigidula and M. truncatula which can survive in different climates, produce sufficient forage, and fertilize the soil effectively. The experimental designed as a factorial employing Randomized Complete Block (RCB) with four replications. Nutrition source irrigated with nutrition solution that was without nitrogen and in quartz culture. Plants inseminated with Sinorhizobiam meliloti. Drought stress was conducted with four levels of field capacity, 100, 75, 50 and 25% respectively. The results showed that there is significant difference in the diverse species by reason nitrogen fixation. Minimum amount of nitrogen fixation was 68/45 Kg/ha by Medicago radiata and the most was by M. truncatula 132/27 Kg/ha. So enough potential of nitrogen biological production by annual medics that is important based on economic view point. Annual medics can have effectiveness utility in rain feed cereal production system which affect on rangeland and agriculture land to sustainable system. Species such as M. littoralis and M. truncatula have maximum of nitrogen fixation and can used those in suitable area and Ley-Farming systems. The least effect of drought stress on shot dry weight was for M. rigidula amount 1891 Kg/ha. The most plant height was for M. littoralis 40/71 centimeter. The most root dry weight was for M. rigidula amount 798/8 Kg/ha. The most ratio of shot dry weight to root dry weight was for M. orbicularis amount 4/68. Thus, M. rigidula is the best species for cultivation in drought stress situation.