ريشه شناسي داستان افشين و بولدف در تاريخ بيهقي

ريشه شناسي داستان افشين و بولدف در تاريخ بيهقي

بيشتر كساني كه كتاب هاي تاريخي يا حتي داستان هاي تاريخي را مي خوانند، همراه با لذت فراواني كه مي برند، همواره اين پرسش را پيش چشم دارند كه آيا واقعاً اين مطالب به همين صورت اتفاق افتاده يا اينكه ساخته و بافته ي اذهان مورخان و قصه نويسان است؟ شايد تحقيق در اين خصوص آرزويي همگاني باشد، امّا موانع آنقدر فراوان است كه چنين كاري كمتر كسي را ميسر است. نويسنده ي تواناي تاريخ آل سبكتكين- ابوالفضل بيهقي- با تاكيد فراواني كه بر ذكر منابع نوشتاري و معرفي راويان مطالب خويش دارد، اذهان را در اين خصوص بيشتر تحريك ميكند. در اين مقاله داستان افشين و بودلف را با اين ديدگاه نگريسته ايم و براي پيجويي آن، منابع فراواني را از پيش چشم گذرانده ايم، اگرچه مطالب كمتري يافته ايم. اين داستان به اين صورتي كه در تاريخ بيهقي آمده است در هيچكدام از كتاب هاي تاريخي روايت نشده است. تنها كتابي كه اين حكايت را تقريباً با همهي مطالب آن نقل كرده است، متن عربي فرج بعد از شدت از قاضي تنوخي و ترجمه ي فارسي آن از حسين بن اسعد دهستاني است. با توجه به اينكه قاضي تنوخي نويسنده ي كتاب در سال 384 هـ چشم از جهان فروبسته است، بايد احتمال داد كه بيهقي اين حكايت را از اين اثر يا كتابي مشابه آن برگرفته است.