تحليل اثرات بازگشتي ناشي از بهبود كارايي در مصارف برق در ايران: الگوي تعادل عمومي محاسبه پذير

Rebound Effects Analysis of Electricity Efficiency Improvements in Iran: A Computable General Equilibrium Approach

بهبود كارايي در مصارف برق، كاهش تقاضاي آن را در پي دارد، كه به نوبه‎ي خود موجب كاهش قيمت در بازار برق و متعاقب آن افزايش القايي در تقاضا خواهد شد. اين امر بخشي از كاهش اوليه در تقاضا را خنثي مي‌كند كه اصطلاحاً آن را "اثر بازگشتي" مي‌نامند. بر اين اساس انتظار مي‌رود بهبود كارايي در مصارف برق، اثرات بازگشتي را به همراه داشته باشد، كه عدم توجه به آن در تحليل‌هاي سياستي، منافع ناشي از اقدامات بهبود كارايي را بيش از واقع نشان خواهد داد. هدف اين مقاله ارايه‎ي يك الگوي نظري براي تعيين عوامل موثر بر ميزان اثرات بازگشتي در تقاضاي برق و اندازه‌گيري شدت اين اثرات در اقتصاد ايران، با فرض بهبود كارايي در مصارف برق در بخش‎هاي خانگي و توليدي به صورت برون‌زا و بدون هزينه مي‎باشد. براي اين منظور از يك الگوي تعادل عمومي محاسبه‌پذير براي اقتصاد ايران استفاده مي‌شود. مدل پيشنهادي با استفاده از ماتريس داده‎هاي خرد، كه از ماتريس حسابداري اجتماعي كشور در سال 1380 استخراج مي‌شود و با فرض يك اقتصاد باز و كوچك مورد شبيه‌سازي قرار مي‌گيرد. بر اساس نتايج اين مطالعه در سناريوي پايه، بهبود كارايي در مصارف برق به طور متوسط 2/14 درصد اثرات بازگشتي را به همراه دارد، بدين معني كه 2/14 درصد از كاهش اوليه در تقاضا تحت تاثير اثرات بازگشتي خنثي خواهد شد. ميزان اين اثر در بخش‎هاي مختلف نيز تفاوت زيادي با يكديگر دارد. در اين ميان بخش نفت و گاز با بالاترين ميزان اثرات بازگشتي مواجه شده است. تحليل حساسيت براي سنجش ميزان تاثير كشش جانشيني بين نهاده‎ي برق و انرژي‌هاي فسيلي بر شدت اثرات بازگشتي نيز حاكي از آن است كه چنان‎چه كشش جانشيني مورد نظر در دامنه‎ي 1/0 تا 9/0 تغييركند، اثرات بازگشتي در دامنه‎ي 6/11 تا 4/14 درصد نوسان خواهد داشت.

Efficiency improvement in electricity uses leads to a decrease in its demand and consequently a decline in market price of electricity. It is expected that the induced increase in electricity demand due to this price effect offsets part of the primary reduction in consumption; a phenomena known as "Rebound Effects". Hence, ignorance of these effects in policy making causes overestimation of the benefits of efficiency improvement policies. This paper aims to determine the parameters that influence the magnitude of rebound effects theoretically and to evaluate the consequences of an exogenous and costless efficiency improvement in electricity use in the context of a computable general equilibrium model. This model is calibrated using Micro Consistent Matrix (MCM) constructed based on 2001 Social Accounting Matrix (SAM) of I.R.Iran assuming a small open economy. We found that electricity efficiency improvement will result in rebound effects of 14.2%. This means that 14.2% of primary decrease in demand is offset by rebound effects. According to our results, there are significant differences of rebound effects across electricity consuming sectors. Oil and Gas sector demonstrates highest rebound effects. Sensitivity analysis to test the response of rebounds to the specification of elasticity of substitution between electricity and fossil fuels shows that, economy-wide rebound effects changes from 11.6% to 14.2% due to changes in elasticity of substitution from 0.1 to 0.9. JEL Classifications: C68; D12; D21; D58; Q41; Q43 Key words: Computable General Equilibrium, Electricity Efficiency, Rebound Effects, Iran.