نقش تراكم شهري در وابستگي به اتومبيل، مطالعه موردي سه ناحيه مسكوني در منطقه يك شهر شيراز

نقش تراكم شهري در وابستگي به اتومبيل، مطالعه موردي سه ناحيه مسكوني در منطقه يك شهر شيراز

پيامدهاي منفي ناشي از استفاده گسترده از وسايل نقليه موتوري، منجر به شكل گيري بحث‌هاي زيادي در ميان طرفداران توسعه پايدار، در رابطه با راههاي كاهش استفاده از اتومبيل شخصي گرديده است. گفته مي‌شود يكي از دلايل استفاده بي رويه از اتومبيل، الگوي مرسوم توسعه شهري است. توسعه پراكنده، افقي و كم تراكم شهرها، به فاصله گرفتن كانون‌هاي فعاليتي از يكديگر منجر شده و در نتيجه، زمينه ساز استفاده بيشتر از اتومبيل شخصي در غياب سيستم حمل و نقل عمومي كارآمد است. مقاله حاضر، به بيان يافته‌هاي يك تحقيق تجربي مي‌پردازد كه در آن، نقش عوامل موثر بر وابستگي به اتومبيل بررسي شده است. در اين تحقيق، سه ناحيه مسكوني از محدوده منطقه يك شهرداري شيراز به گونه اي انتخاب شده اند كه از نظر وي‍ژگي‌هاي اجتماعي- اقتصادي مشابه بوده، ولي از نظر شاخص تراكم شهري در سه سطح مختلف قرار دارند. مالكيت اتومبيل و ميزان استفاده از آن به عنوان شاخص‌هايي براي بيان وابستگي به اتومبيل انتخاب شده اند. عوامل مورد بررسي، شامل ويژگيهاي شكل شهر در قالب تراكم شهري و خصوصيات اجتماعي– اقتصادي خانوارهاي ساكن در اين سه ناحيه شهري شيراز هستند. اطلاعات و داده‌هاي اوليه از طريق تكميل پرسشنامه سرپرست خانوار (به تعداد 356 مورد) و نيز بهره گيري از نقشه GIS شهر شيراز جمع آوري گرديده است. توصيف و بررسي رابطه بين تعداد اتومبيل در خانوار و ميزان استفاده از آن با شاخص‌هاي تراكم شهري و ويژگيهاي اجتماعي– اقتصادي خانوار با استفاده از تجزيه و تحليل‌هاي آماري (تحليل واريانس و تحليل همبستگي) انجام شده است. يافته‌هاي تحقيق، بيانگر اين امر است كه خصوصيات اجتماعي – اقتصادي خانوار (درآمد، اندازه خانوار، تعداد شاغلان درخانوار، شغل و تحصيلات سرپرست خانوار و وضعيت ملكي مسكن) در وابستگي به اتومبيل تاثير گذار هستند. افزايش تراكم شهري، نه تنها در كاهش استفاده از اتومبيل موثر نبوده، بلكه در نواحي با سطوح بالاي تراكم ساختماني، تعداد سفرهاي روزانه با اتومبيل نيز افزايش يافته است. نتيجه اين تحقيق، به طور كلي بيانگر تفاوت شرايط شهرهاي ما با شهرهاي غربي از نظر عوامل موثر بر وابستگي به اتومبيل است.