تاثير نفت بر نماگرهاي اقتصاد كلان ايران با تاكيد بر مكانيزم‌هاي انتقال و آثار

Oil Resource Management, Economic Growth and Income Distribution in Iran

درآمدهاي نفتي، تاثيرات عميق و گسترده‌اي در اقتصاد كشورها دارد. با عنايت به اينكه طي دهه‌هاي اخير بويژه از نيمه اول دهه1350، ايران با درآمدهاي نفتي بالايي روبرو بوده و اين درآمدها را به اشكال مختلف براي مصرف و سرمايه‌گذاري اختصاص داده ‌است، هدف اين مقاله، شناخت و تحليل تاثير نفت بر متغيرهاي اقتصاد كلان است. نظر به اينكه رشد اقتصادي و توزيع درآمد از متغيرهاي كليدي اقتصاد تلقي مي‌شوند، تمركز اين مقاله بر اين دو متغير است و براي تدوين آن، از داده‌هاي دوره 85-1347 استفاده و در چارچوب مباني نظري تيوري رشد اقتصادي و تيوري توزيع درآمد، تاثير نفت، مورد سنجش و ارزيابي قرار مي‌گيرد. با عنايت به حجم كم نمونه آماري، از روش ARDL براي تخمين مدل‌هاي تصريح شده استفاده مي‌شود. شواهد آماري نشان مي‌دهد، كشور طي دهه‌هاي گذشته، رشد نازل درآمد سرانه همراه با رشد ناچيز بهره‌وري كل عوامل توليد و توزيع درآمد نامتعادل را تجربه كرده است. با وجود اين، نتايج مدل‌هاي برآورد شده نشان مي‌دهد درآمدهاي نفتي بر GDP در بلندمدت تاثير مثبت و معناداري دارد اما ضريب برآورد شده آن بسيار كوچك است. همچنين نتيجه گيري مقاله بيان مي دارد سرمايه انساني و سرمايه فيزيكي در بلندمدت تاثير مثبت و معناداري بر GDP مي گذارد. همچنين نتايج مدل توزيع درآمد، تاييد مي‌كند كه ضريب متغير نفت بر توزيع درآمد منفي است و لذا نفت طي دوره مطالعه از تشديد توزيع نابرابر درآمدها جلوگيري كرده است. با وجود اين، ضريب برآورد شده اين متغير همانند مدل رشد اقتصادي، كوچك است. سطح درآمد و سرمايه انساني بر ضريب جيني تاثير مثبت دارد و بدين مفهوم است كه افزايش درآمد و افزايش سطح تحصيلات، توزيع درآمد را نامتعادل‌تر مي‌كند.

Since the first oil shock in 1973, almost the economic performance of Iran has been related to its natural resource wealth. The economy has experienced relatively lower per capita GDP growth and higher income inequality. This may support this hypothesis that natural resources seem to have been more of a curse than a blessing for Iran. This paper aims to analyze the effects of oil resource abundance on two major macroeconomic variables, economic growth and income distribution, in Iran using the data over the period 1968 - 2005. I take a time series perspective and focus on major forces of economic growth including oil resource. Moreover, the main determinants of income distribution are theoretically specified to examine the effects of oil resource. Due to the problem of data availability, and ARDL approach is employed to estimate the empirical models. Using the production function approach, the results of the study confirm that the overall long run effect of oil abundance on GDP is positive and significant but the value of the estimated coefficient is too small. The findings show that physical capital and human capital have positive and significant effects on GDP in the long run. Moreover, this study finds that oil abundance have negative and significant effect on income distribution. It means that oil revenue improves income equality in Iran. It should be point out that while the Gini coefficient is relatively higher compared to most countries, poverty level are substantially lower because of the distinguished social welfare system in the country and cohesive system of private social responsibility through a religious charitable system. However, income and human capital have a negative and significant effect on income distribution. The overall findings appeared to support this hypothesis that oil abundance is not a blessing for Iran.