اثر عوامل فيزيوگرافي و انساني بر تاج‌پوشش و تنوع گونه‌هاي چوبي در جنگلهاي زاگرس(مطالعه موردي: جنگلهاي حفاظت ‌شده قلاجه استان كرمانشاه)

Impact of physiographic and human factors on crown cover and diversity of woody species in the Zagros forests (Case study: Ghalajeh forests, Kermanshah province)

به‌منظور بررسي ارتباط بين تاج‌پوشش و تنوع گونه‌هاي چوبي با عوامل فيزيوگرافي (ارتفاع از سطح دريا، جهات جغرافيايي و شيب دامنه) و عوامل انساني (جاده و مناطق روستايي) در جنگلهاي زاگرس، منطقه‌اي به مساحت 2110 هكتار از جنگلهاي حفاظت ‌شده قلاجه استان كرمانشاه انتخاب و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. بدين منظور تعداد 114 قطعه نمونه 60×60 متر به‌روش منظم- تصادفي(سيستماتيك) در شبكه‌اي به ابعاد 200×450 متر پياده و موقعيت آنها با استفاده از دستگاه GPS ثبت و مشخصه‌هاي گونه و قطر تاج در دو جهت شمالي- جنوبي و غربي- شرقي برداشت شد. ميزان تاج‌پوشش گونه‌هاي چوبي از طريق محاسبه سطح تاج گونه‌ها در سطح قطعه نمونه بدست آمد. شاخص‌هاي تنوع گونه‌اي شانون- وينر و سيمپسون، شاخص غناي مارگالف و همچنين شاخص‌هاي يكنواختي اسميت- ويلسون و سيمپسون در هر قطعه نمونه محاسبه شد و به‌تفكيك براي طبقات مختلف ارتفاع از سطح دريا، شيب و جهات جغرافيايي جدا شد. براي آزمون معني‌دار بودن اختلاف بين ميانگين شاخص‌ها در عوامل مختلف از آزمون دانكن استفاده گرديد. همچنين ارتباط اين شاخص‌ها و تراكم تاج‌پوشش با متغير فاصله از جاده و مناطق مسكوني بررسي شد. نتايج نشان داد كه ارتباط معني‌داري بين مناطق مسكوني و فاصله از جاده با ميزان تاج‌پوشش و تنوع گونه‌اي وجود ندارد. نتايج تحليل همبستگي نشان داد كه عوامل فيزيوگرافي با ميزان تنوع ارتباط معني‌داري دارند، به‌طوري كه با افزايش ارتفاع از سطح دريا، ميزان غنا و تنوع گونه‌اي افزايش مي‌يابد. همچنين در شيب 25 تا60 درصد و دامنه‌هاي شمالي، بيشترين ميزان تاج‌پوشش و تنوع گونه‌اي وجود داشت.

In order to study the relation among trees and shrubs diversity to altitude, slope gradient, aspects and distance from roads and villages factors, a case study was done in the protected forests of Ghalajeh in Kermanshah province in Zagros region. Crown diameter of trees was measured in two directions (north- south and east- west) in 114 sample plots with dimension of 60 mx60 m in a 450 mx200 m sampling grid. The location of plots was registered using GPS. Then the crown cover percent in each sample plot was computed. Some biodiversity indices including Simpson and Shannon-Winner for species diversity, Margalef for richness and Simpson and Smith-Wilson for evenness were applied in each plot. Digital values of altitude, slope gradient, aspects and distance from roads and villages were extracted for each plot. The correlation analysis between crown cover and mentioned factor was done by Duncan statistical test. Results showed that crown cover and species diversity were low around of villages and roads. Results of correlation analysis were also showed that altitude, slope and aspect have significant correlation by diversity, so by increasing the altitude, the species diversity and richness are increased. Results showed that in the northern slopes and 25-60 percent slop category, the crown cover and species diversity were maximum.